Αστρικά σμήνη

Είναι ομάδα από αστερία πού συνδέονται μεταξύ τους με φυσικούς δεσμούς και έχουν την ίδια προέλευση. Με άλλα λόγια, αστρικό σμήνος είναι άθροισμα άστρων, ιδιαίτερο δηλαδή σύνολο άστρων - ήλιων. Το σύνολο αυτό παρουσιάζει ομοιόμορφη κίνηση και όμοια φασματικά χαρακτηριστικά.

Κατηγορίες  αστρικών σμηνών. Τα αστρικά σμήνη τα χωρίζουν σε δύο μεγάλες κατηγο­ρίες:

α) Σε ανοιχτά σμήνη και

β) Σε σφαιρικά σμήνη (ή σφαιρωτά).

Τα σπουδαιότερα ανοιχτά αστρικά σμήνη είναι οι Πλειάδες (κν. Πούλια), οι Υάδες και ή Φάτνη. Από τα σφαιρικά ή σφαιρωτά αστρικά σμήνη τα πιο αντιπροσωπευτικά είναι το σμήνος τού Ηρακλή, το σμήνος των Θηρευτικών κυνών (κυνηγετικά σκυλιά), το ω του Κενταύρου και το 104 Τουκάνα.

Τα ανοιχτά σμήνη ή «ανοιχτές συστροφές» «άμορφες συστροφές» αποτελούνται από λίγα σχετικά άστρα - ήλιους (το πολύ μερικές εκατοντάδες) πού είναι διασπαρμένα σε μικρή περιοχή τού ουρανού.

Όλα τα ανοιχτά σμήνη βρίσκονται στο Γαλαξία μας και είναι διασκορπισμένα σχεδόν κοντά στο επίπεδό του (λίγο πάνω ή κάτω) και σε διαφορετικές αποστάσεις από το κέντρο του.

Η μεγαλύτε­ρη απόσταση ανοιχτού σμήνους από το κέντρο τού Γαλαξία μας φτάνει τα 3.250 έτη φωτός. Τα ανοιχτά σμήνη είναι 334 σύμφωνα με τον κατάλογο Τρούμπλερ.

Τα σφαιρωτά σμήνη, αντίθετα από ό,τι συμβαίνει με τα ανοιχτά, έχούν κανονικό σχήμα, συνήθως σφαιρικό, γι' αυτό και ονομάστηκαν έτσι.

Αποτελούνται από πάρα πολλά άστρα (λίγες χιλιάδες έως μερικά εκατομμύρια).

Κάθε σφαιρικό σμήνος αποτελεί ένα σφαιρικό σύνολο πυκνό, γεμάτο από άστρα - ήλιους.

Τα σφαιρωτά σμήνη είναι δια­σκορπισμένα στον ουρανό τυχαία, προς όλες δηλαδή τις διευθύνσεις.

Η απόσταση τους από τη Γη κυμαίνεται γενικά από 21.000 έως 100.000 έτη φωτός.

Για μερικά μάλιστα μακρινά σμήνη η απόσταση αυτή φτάνει ακόμη και τα 700.000 έτη φωτός.

Από το γεγονός αυτό οι αστρονόμοι έβγαλαν το συμπέρασμα ότι τα σφαιρωτά σμήνη δε βρίσκονται στο εσωτερικό τού δικού μας Γαλαξία, άλλά έξω από αυτόν.

Μοιάζουν μάλιστα και σαν δορυφόροι του, έτσι ώστε μαζί με το Γαλαξία μας να αποτελούν ενιαίο αστρικό συγκρότημα.

Η διάμετρος των σμηνών αυτών κυμαίνεται γύρω στα 100 έτη φωτός.

Υπάρχουν ωστόσο και ακόμη μεγαλύτερα σφαιρωτά σμήνη με διάμετρο 200 και 300 χρόνια φωτός. Τα γνωστά σφαιρωτά σμήνη είναι 92.

Η μελέτη των αστρικών σμηνών έχει μεγάλη σημασία για την επιστήμη.

Έχει επιτρέψει στους επιστήμονες να διερευνήσουν πολλά προβλήματα της εξέλιξης των άστρων.

Λουκάς μελίδης, τάξη 2π