Η Μυθολογία των άστρων

1. Το Ηλιακό μας Σύστημα

Στεκούμενοι πάνω στην μικρή μας γαλάζια σφαίρα ατενίζουμε τον κοσμικό ωκεανό εδώ και χιλιάδες χρόνια. Οι αρχαίοι αστρονόμοι παρατηρούσαν και μελετούσαν ανέκαθεν τα λαμπρά στίγματα φωτός που φαίνονταν να κινούνταν ανάμεσα στα άστρα και τα ονόμασαν πλανήτες που είναι παράγωγο της λέξης "πλάνης" που σημαίνει περιπλανώμενος, χωρίς μόνιμη διαμονή. Μ' αυτήν τη θαυμάσια λέξη οι αρχαίοι πρόγονοί μας ονόμασαν και καθόρισαν επακριβώς τα περιπλανώμενα αυτά ουράνια σώματα, που αλλάζουν θέσεις ανάμεσα στους απλανείς, δηλαδή στους -για μεγάλα χρονικά διαστήματα- ακίνητους θεωρούμενους αστέρες.

Οι πέντε γνωστοί κατά την αρχαιότητα πλανήτες πήραν το όνομά τους από την Ελληνική και Ρωμαϊκή μυθολογία, όπως για παράδειγμα ο Δίας (βασιλιάς των θεών), ο Άρης (ο θεός του πολέμου), ο Ερμής (αγγελιοφόρος των θεών), η Αφροδίτη (η θεά του Έρωτα και της Αγάπης) και ο Κρόνος (πατέρας του Δία και θεός της γεωργίας). Επίσης, οι γήινοι παρατηρητές παρακολουθούσαν τους κομήτες με τις εντυπωσιακές ουρές τους και τα μετέωρα ή βροχή διαττόντων αστέρων που εμφανίζονταν να πέφτουν από τον νυχτερινό ουρανό.

Από την εποχή ανακάλυψης του τηλεσκοπίου, έχουν βρεθεί τρεις ακόμα πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα: ο Ουρανός το 1781, ο Ποσειδώνας το 1846 και ο Πλούτωνας το 1930. Το ηλιακό ή πλανητικό μας σύστημα, αποτελείται βασικά από τον Ήλιο, που συγκεντρώνει το 99,8% της όλης μάζας του και από τους εννέα πλανήτες, που συγκεντρώνουν το υπόλοιπο 0,13%. Αυτοί κατά σειρά απόστασης από τον Ήλιο είναι: ο Ερμής, η Αφροδίτη, η Γη, ο Άρης, ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός, ο Ποσειδώνας και ο Πλούτωνας, που περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο μας πάνω σε ελλειπτικές τροχιές.

Αν αναφερθούμε ειδικότερα στην οικογένεια των πλανητών, θα παρατηρήσουμε ότι μπορούμε να τους χωρίσουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

ü      Τους πλανήτες που παρουσιάζουν χαρακτηριστικά όμοια με αυτά της Γης, όπως είναι ο Ερμής, η Αφροδίτη, η Γη και ο Άρης, τους οποίους γι' αυτό τον λόγο ονομάζουμε γήινους ή εσωτερικούς πλανήτες, επειδή βρίσκονται πιο κοντά στον Ήλιο. Οι πλανήτες αυτοί έχουν μικρή μάζα, μεγάλη πυκνότητα, σχετικά μικρές διαστάσεις και στερεή επιφάνεια με μεταλλική ή βραχώδη υφή.

ü      Τους εξωτερικούς γίγαντες πλανήτες ή πλανήτες της οικογένειας του Διός, οι οποίοι έχουν μεγάλη μάζα και πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις από τους γήινους πλανήτες, ενώ η πυκνότητα της ύλης τους μόλις που ξεπερνά εκείνη του ύδατος. Συνεπώς είναι τεράστιες αέριες σφαίρες, αποτελούμενες κυρίως από υδρογόνο και ήλιο. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι πλανήτες Δίας, Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας.

Ο νάνος πλανήτης Πλούτωνας, ο μικρότερος απ' όλους τους πλανήτες, μοιάζει περισσότερο με τους γήινους πλανήτες. Έχει μάζα το 1/400 της μάζας της Γης και απέχει από τον Ήλιο 40πλάσια απόσταση απ' όσο η Γη.

Οι πλανήτες, όμως, δεν είναι τα μοναδικά μέλη αυτής της οικογένειας. Σ' αυτήν περιλαμβάνονται: τα ουράνια σώματα που περιφέρονται γύρω από τους πλανήτες, οι δορυφόροι, με κυρίαρχη τη Σελήνη, πολλές χιλιάδες αστεροειδείς που κινούνται κυρίως σε τροχιές μεταξύ Άρη και Δία, μεγάλος αριθμός κομητών προερχόμενοι από τη ζώνη Κόιπερ και το νέφος του Ορτ πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα, και τέλος άπειροι μετεωρίτες. Τα μέλη αυτής της οικογένειας, σε σχέση με τις τεράστιες αστρικές αποστάσεις, μοιάζουν να απέχουν ελάχιστα, έτσι ώστε το ηλιακό μας σύστημα να φαντάζει στο σύνολό του σαν ένα απειροελάχιστο κομμάτι ενός μικρού κόκκου του Σύμπαντος, ενός κομματιού, όμως, που έχει ένα ιδιαίτερο συναισθηματικό ενδιαφέρον για τον άνθρωπο, αφού είναι η πατρίδα του.

2. Η Μυθολογία των Πλανητών του Ηλιακού μας Συστήματος

Απόλλωνας

Στην ελληνική μυθολογία, ο Απόλλωνας ήταν ο γιος του Δία και της Λητώς. Ήταν ο δίδυμος αδελφός της θεάς Αρτέμιδος. Ήταν ο Θεός του Ήλιου, της λογικής και του λόγου και ήταν επίσης μουσικός και θεραπευτής. Η Λητώ ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα για να βρει μια θέση για να γεννήσει  τον Απόλλωνα. Ήρθε τελικά επάνω σε ένα νησί που ονομάστηκε Δήλος. Το νησί συμφώνησε να επιτρέψει τη γέννηση του Απόλλωνα εάν ίδρυε στη συνέχεια έναν ναό στο νησί. Η Λητώ συμφώνησε, και όταν μεγάλωσε ο Απόλλωνας, άλλαξε τη Δήλο σε ένα όμορφο νησί. Ο Απόλλωνας ήταν γνωστός ως Θεός που μπορούσε να προβλέψει το μέλλον. Η διασημότερη ιερή θέση του ήταν στους Δελφούς, περιοχή του Μαντείου των Δελφών. Οι Ρωμαίοι πίστευαν επίσης τον Απόλλωνα ως Θεό του φωτός, της μουσικής και της θεραπείας.

Ερμής

Ο Ερμής ήταν γιος του Δία και μιας από τις κόρες του Άτλαντα, της νύμφης Μαίας. Είναι ένας από τους πιο παλιούς θεούς και η λατρεία του ήταν διαδεδομένη από τους Μυκηναϊκούς ακόμη χρόνους. Στους ώμους του φορούσε φτερά και είχε φτερωτά πέδιλα και καπέλο. Ήταν γρήγορος, ορμητικός και δεν άφηνε τα ίχνη του πουθενά. Αντιληπτός γινόταν μόνο από τις πράξεις του. Μεταξύ των χαρακτηριστικών του περιλαμβάνεται η κλεψιά και η αρπαγή. Ήταν όμως και λόγιος, καθώς και δεινός ρήτορας, γι' αυτό και εκτελούσε χρέη αγγελιαφόρου των άλλων θεών. Επί πλέον θεωρείτο ως ο εφευρέτης και κατασκευαστής του αυλού και της λύρας, και ήταν πρώτος δάσκαλος των μουσικών αυτών οργάνων. Ο Ερμής συνόδευε τους νεκρούς στον Άδη και συμπαραστεκόταν στους οδοιπόρους και ταξιδιώτες. Γι' αυτό οι αρχαίοι τον τιμούσαν με διάφορα μνημεία, όπως ήταν οι Ερμαίες κεφαλές και οι Ερμαίοι λόφοι.

Αφροδίτη

Η Αφροδίτη θεωρείται ότι ήταν κόρη του Δία και της Διώνης. Η επικρατέστερη όμως άποψη τη συνδέει με την Κύπρο, στις ακτές της οποίας αναδύθηκε από τα κύματα, όταν ο Κρόνος πέταξε τα γεννητικά όργανα του Ουρανού στη θάλασσα. Στην ακτή την υποδέχτηκαν οι Ώρες και την οδήγησαν στολισμένη στους Ολύμπιους θεούς, όπου πήρε τη θέση της ως θεά του έρωτα και της γονιμότητας. Ήταν σύζυγος του Ήφαιστου, αλλά διατηρούσε και εξωσυζυγικές σχέσεις με τον Άδη, τον Ερμή, το Δία και ιδιαίτερα με τον Άρη, με τον οποίο μάλιστα είχε αποκτήσει και τρία παιδιά: το Δείμο, το Φόβο και την Αρμονία. Γνωστή όμως ήταν και η σχέση της με τον Άδωνη, τον οποίο σκότωσε από τη ζήλια του ο Άρης. Στον Τρωικό πόλεμο είχε πάρει το μέρος των Τρώων, αφού αυτή ήταν που βοήθησε τον Πάρη να κλέψει την Ωραία Ελένη, όταν τη διάλεξε ως την ομορφότερη θεά. Λόγω της θαλασσινής της προέλευσης εθεωρείτο προστάτης των ναυτικών αλλά και της Ρώμης λόγω του γιου της Αινεία που την ίδρυσε, τον οποίο βοήθησε να ξεφύγει από τους Έλληνες μετά την πτώση της Τροίας.

Γη

Η Γαία, ή η μητέρα γη, ήταν η μεγάλη θεά των πρώτων Ελλήνων. Αντιπροσώπευσε τη γη και λατρεύτηκε ως καθολική μητέρα. Στην ελληνική μυθολογία, δημιούργησε τον κόσμο και γέννησε και στην πρώτη φυλή των Θεών (οι τιτάνες) και των πρώτων ανθρώπων. Στην ιστορία της Δημιουργίας των αρχαίων Ελλήνων, το Χάος ήρθε πριν από όλους τους άλλους. Το Χάος αποτελείτο από το κενό, τη γη και το σκοτάδι μέσα σε σύγχυση. Κατόπιν η γη, υπό μορφή της Γαίας, οδηγήθηκε στην ύπαρξη. Από τη μητέρα γη αναπήδησε τους έναστρους ουρανούς, υπό μορφή Θεού ο Ουρανός. Η Γαία ήταν αποδεκτή ως η ανώτατη θεά από τους ανθρώπους και από τους Θεούς επίσης. Προήδρευε στους γάμους και στους όρκους και τιμήθηκε ως προφήτης. Στην ελληνική μυθολογία η Γη συνυπήρχε με το Χάος και τον Έρωτα. Από την αρχαϊκή ακόμα εποχή λατρεύτηκε ως μητέρα όλων των ζωντανών πλασμάτων αλλά και του Ουρανού. Αυτή ήταν που γέννησε το Πέλαγος, τον Πόντο και τα Όρη, καθώς και πολλά τέρατα, όπως η Έχιδνα και οι Σειρήνες. Ήταν επίσης μητέρα των αυτοχθόνων γεναρχών (Πελασγός και Κέκροπας), ενώ με τον Ουρανό γέννησε τους Τιτάνες (Κρόνος και Ρέα). Η ένωσή της με τον Πόντο είχε σαν αποτέλεσμα τη γέννηση του Νηρέα, πατέρα των Νηρηίδων. Η Γη παρότρυνε το γιο της Κρόνο να πάρει την εξουσία από τον πατέρα του τον Ουρανό τον οποίο μάλιστα ευνούχισε. Από σταγόνες αίματος του Ουρανού η Γη γέννησε τους Γίγαντες και τις Ερινύες. Όταν αργότερα ο Κρόνος, φοβούμενος μήπως χάσει την εξουσία απ' τα παιδιά του, τα καταβρόχθιζε, η Γη διέσωσε το Δία στην Κρήτη και, όταν μεγάλωσε, τον παρότρυνε να αναλάβει την εξουσία με τη συγκατάθεση των άλλων θεών. Ο συμβουλευτικός και αρχηγικός αυτός ρόλος επιβεβαιώνει τη σχέση της Γης με τη μαντεία, τους όρκους και την εκδίκηση.

Άρης

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Άρης γεννήθηκε από την ένωση της Ήρας και του Δία. Ήταν ο θεός του πολέμου και άμεσα συνδεδεμένος με τη βία, την πολεμική μανία και το φθόνο. Χαιρόταν ιδιαίτερα το αιματοκύλισμα στις μάχες και γι' αυτό δεν ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στους αρχαίους, οι οποίοι δεν τον λάτρευαν και πολύ. Στη Σπάρτη θυσίαζαν στους βωμούς του σκυλιά, ενώ στην Αθήνα το όνομά του αναφέρεται και στον όρκο που έδιναν οι έφηβοι. Το ανώτατο δικαστήριο των Αθηναίων είχε πάρει το όνομα Άρειος πάγος και είχε την έδρα του σ' έναν βράχο όπου ο Άρης είχε αθωωθεί από τους θεούς για μια δολοφονία που είχε διαπράξει. Στον Τρωικό πόλεμο υποστήριξε τους Τρώες, σ' όλες όμως τις μάχες νικήθηκε κατά κράτος από την Αθηνά. Σε μια μάλιστα μάχη τραυματίστηκε σοβαρά από την Αθηνά και το Διομήδη. Στην Οδύσσεια αναφέρεται και η γελοιοποίησή του μπροστά στους θεούς από τον Ήφαιστο, ο οποίος τον έπιασε μ' ένα μεταλλικό δίχτυ στη διάρκεια μιας μυστικής του συνάντησης με την Αφροδίτη (σύζυγο του Ήφαιστου και ερωμένη του Άρη).

Δίας

Ο Δίας ήταν αρχηγός των ολύμπιων θεών, γιος του Κρόνου και της Ρέας. Επειδή ο Κρόνος, φοβούμενος να μη χάσει την εξουσία, κατάπιε τα παιδιά του, η Ρέα έδωσε στον Κρόνο να καταπιεί μια πέτρα τυλιγμένη στις φασκιές του Δία. Το νεογέννητο μωρό μεταφέρθηκε στο όρος Δίκτη της Κρήτης και την ανατροφή του ανέλαβαν οι Κουρήτες και οι νύμφες Αδράστεια και Ίδη, οι οποίες τον έτρεφαν με το γάλα της κατσίκας Αμάλθειας. Όταν ο Δίας ενηλικιώθηκε, ανάγκασε τον πατέρα του τον Κρόνο να βγάλει από το στομάχι του τα παιδιά (αδέρφια του Δία) που είχε καταπιεί και τα οποία τον αναγνώρισαν ως το νέο εξουσιαστή του κόσμου. Τα σύμβολα του Δία ήταν ο αετός και ο κεραυνός που του χάρισαν οι Κύκλωπες. Ήταν προστάτης των ξένων και των δικαιωμάτων των αδύναμων, καθώς και εγγυητής κάθε μορφής σχέσης και συμφωνίας. Επίσημη σύζυγος του Δία ήταν η αδερφή του Ήρα με την οποία απέκτησε τρία παιδιά: τον Άρη, την Ήβη και τον Ήφαιστο. Ο Δίας όμως είχε σχέσεις με πολλές άλλες θεές και θνητές, με αποτέλεσμα να αποκτήσει τουλάχιστον 31 παιδιά, τα πιο γνωστά από τα οποία ήταν ο Ηρακλής, ο Ερμής, η Αθηνά, η Αφροδίτη, η Περσεφόνη, κ.ά.

Κρόνος

Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, ο Κρόνος ήταν γιος του Ουρανού και της Γης, αρχηγός των Τιτάνων, σύζυγος της αδερφής του Ρέας και πατέρας του Δία και άλλων Ολύμπιων θεών όπως του Ποσειδώνα, του Άδη, της Ήρας, της Δήμητρας και της Εστίας. Μετά από προτροπή της μητέρας του Γης, ο Κρόνος ευνούχισε τον πατέρα του Ουρανό και πήρε στα χέρια του την εξουσία. Γι' αυτό ο Ουρανός τον καταράστηκε να την χάσει κι αυτός από ένα από τα παιδιά του. Ο Κρόνος παντρεύτηκε την αδερφή του Ρέα, επειδή όμως φοβόταν την κατάρα του Ουρανού, κατάπινε αμέσως κάθε νεογέννητο παιδί της συζύγου του. Εκτός από το Δία τον οποίο η Ρέα αντάλλαξε με μια σπαργανωμένη πέτρα, κρύβοντας κατόπιν το μωρό σε ένα σπήλαιο της Κρήτης (Ιδαίον Άντρο). Όταν ο Δίας ενηλικιώθηκε, ανάγκασε τον Κρόνο να βγάλει τα παιδιά που είχε καταπιεί. Με τη συναίνεση των αδελφών του ο Δίας έγινε ο νέος εξουσιαστής επαληθεύοντας την κατάρα και προφητεία του Ουρανού.

Ουρανός

Πανάρχαιος θεός των αρχαίων Ελλήνων, ο Ουρανός ήταν γιος του Ερέβους και σύζυγος της Γης. Από την ένωση του Ουρανού και της Γης γεννήθηκαν οι Τιτάνες, οι Τιτανίδες, οι Κύκλωπες και οι Εκατόγχειρες. Ο Ουρανός γνώριζε ότι κάποιο παιδί του θα τον εκθρόνιζε και θα γινόταν εκείνο αρχηγός των θεών. Γι' αυτό όσα αποχτούσε τα έριχνε μέσα στα Τάρταρα. Ο γιος του όμως ο Κρόνος, με τη βοήθεια της μητέρας του Γης, που ήταν απελπισμένη, επειδή έχανε τα παιδιά της, κατάφερε να τον εκθρονίσει και να βγάλει τα' αδέρφια του από τα Τάρταρα. Αργότερα ωστόσο κατάπινε αυτός τα παιδιά του, ώσπου τελικά νικήθηκε απ' το γιο του Δία, τον οποίο βοήθησε ο Ουρανός.

Ποσειδώνας

Ο Ποσειδώνας ήταν ο θεός της θάλασσας, γιος του Κρόνου και της Ρέας, αδερφός του Δία, του Άδη, της Ήρας, της Δήμητρας και της Εστίας. Επειδή ο πατέρας του ο Κρόνος κατάπινε τα παιδιά του, η μητέρα του η Ρέα προσπάθησε να τον σώσει κρύβοντάς τον σε μια φάτνη στη Μαντινεία . Όταν αργότερα ο Δίας ανέλαβε τη εξουσία, τα τρία αδέρφια του μοίρασαν τον κόσμο. Ο Δίας πήρε τον ουρανό και τη γη, ο Ποσειδώνας τη θάλασσα και ο Άδης τον Κάτω Κόσμο. Σύμβολο του Ποσειδώνα ήταν η τρίαινα. Φιλονικούσε συχνά με άλλους θεούς και ιδιαίτερα με την Αθηνά για την κυριαρχία της Αθήνας και της Τροιζήνας. Στον Τρωικό πόλεμο πήρε μέρος με τους Έλληνες. Όπως ο Δίας έτσι και ο Ποσειδώνας είχε πολλές σχέσεις με θεές και με θνητές με τις οποίες απέκτησε πάνω από 70 παιδιά με πιο γνωστά το Θησέα, τον Αίολο, τον Κύκλωπα Πολύφημο κ.ά. Επίσης όμως σύζυγο είχε την Αμφιτρίτη με την οποία απέκτησε τον Τρίτωνα και τη Ρόδη.

Πλούτωνας

Ο Πλούτωνας ή Άδης ήταν αδελφός του Δία, του Ποσειδώνα, της Ήρας, της Δήμητρας και της Εστίας. Το προσωνύμιο Πλούτων το πήρε από τους αρχαίους Έλληνες που τον συνέδεαν με το θεό που πρόσφερε πλούτη στη γη. Στο μοίρασμα του κόσμου ο κλήρος τον ανέδειξε κυρίαρχο του κόσμου των νεκρών. Σύντροφος και προστάτης του βασιλείου του ήταν ο σκύλος Κέρβερος που φύλαγε τις πύλες του Άδη. Στο βασίλειό του δε δεχόταν κανένα ζωντανό και μόνο μερικοί ήρωες κατάφεραν να φτάσουν εκεί και να γυρίσουν πίσω: ο Θησέας, ο Οδυσσέας, ο Ορφέας και ο Ηρακλής. Ένα κύριο χαρακτηριστικό του Πλούτωνα ήταν και η περικεφαλαία που του χάρισαν οι Κύκλωπες. Ο Πλούτωνας έστελνε τους νεκρούς σε δύο διαφορετικά μέρη: τους άδικους και ασεβείς στον Τάρταρο, όπου οι Ερινύες τους μαστίγωναν με φίδια και τους πύρωναν με λαμπάδες, και τους δίκαιους στα Ηλύσια Πεδία. Σύζυγός του ήταν η Περσεφόνη (κόρη της αδερφής του Δήμητρας) την οποία έκλεψε στη Σικελία. Μετά από παράκληση της Δήμητρας προς το Δία, ο Πλούτωνας επέτρεψε στην Περσεφόνη να ζει με τη μητέρα της έξι μήνες κάθε χρόνο.

Σελήνη

Η Άρτεμης ήταν η δίδυμη αδελφή του Θεού Απόλλωνας. Ο πατέρας και η μητέρα της ήταν ο Δίας και η Λητώ. Η Άρτεμης και ο αδελφός της ο Απόλλωνας είχαν βίαιη προσωπικότητα. Σύμφωνα με έναν ελληνικό μύθο, σκότωσαν τα περισσότερα από τα παιδιά της Διώνης, η οποία είχε προσβάλει τη μητέρα τους Λητώ συγκρίνοντας τα παιδιά της με τα δίδυμα Άρτεμη και Απόλλωνα. Η Άρτεμης ήταν η θεά του φεγγαριού. Ήταν γνωστή επίσης ως θεά του κυνηγιού.

3. Αστερισμοί

Ο έναστρος νυχτερινός ουρανός όχι μόνο γοήτευε πάντα τους λαούς της γης σε όλες τις εποχές αλλά και ερέθιζε την φαντασία τους. Έτσι οι αρχαίοι λαοί άρχισαν να αναζητούν στον ουρανό σχήματα και μορφές ενώνοντας με νοητές γραμμές τα λαμπρότερα αστέρια. Επειδή οι αστέρες δεν διανέμονται ομοιόμορφα στον ουρανό, τόσο ως προς την λαμπρότητα όσο και ως προς το πλήθος τους, και επειδή συγχρόνως αυτή η διανομή τους προσδίδει περισσότερο ή λιγότερο καθορισμένες μορφές, ώστε με τη βοήθεια της φαντασίας, είναι δυνατόν στις ομάδες αυτές να δει κανείς μορφές αντικειμένων ή και ζώων και ανθρώπων, από την αρχαιότητα ακόμη, κάθε μια από αυτές τις ομάδες λεγόταν αστερισμός, ενώ συγχρόνως καθένας από τους αστερισμούς λάμβανε και ένα όνομα αναλόγως της μορφής του. Χρησιμοποιώντας την φαντασία τους παρομοίασαν τις μορφές που σχηματίζονταν στον ουρανό με θεότητες, μυθικούς ήρωες, ζώα και αντικείμενα. Έτσι γεννήθηκαν οι αστερισμοί, δηλαδή ομάδες αστεριών στον ουρανό που βρίσκονται κοντά μεταξύ τους.

Ο ουρανός κατέστη ένα ζωολογικό πάνθεον που περιλάμβανε λέοντες, άρκτους, ιχθύς, ίππους και κύνες, αλλά και συγχρόνως σκευοφυλάκιο στο οποίο βρίσκουμε στεφάνους, μία λύρα και ένα βέλος, ένα ζυγό αλλά και μία αντλία, ακόμη και ένα τεράστιο πλοίο την Αργώ, συνοδευομένη από ευάριθμους ήρωες της Ελληνικής Μυθολογίας από τον Ηρακλή και τον Κένταυρο και όλα τα πρόσωπα τα σχετιζόμενα με τις περιπέτειες του Περσέα, την Ανδρομέδα και την Κασσιόπη μαζί με τον Κηφέα και τον Πήγασο! Πότε εισήχθησαν οι αστερισμοί και το ονοματολόγιό τους δεν είναι εύκολο να καθοριστεί. Το βέβαιο είναι ότι πολλών εξ αυτών τα ονόματα αναφέρει ο Όμηρος και ο Ησίοδος. Στον Ιώβ της Π. Διαθήκης βρίσκουμε τον Ωρίωνα, την Άρκτο και τις Πλειάδες ενώ κατά τη μαρτυρία του Κλήμεντα του Αλεξανδρέως, η διαίρεση των αστέρων σε αστερισμούς έγινε από τον Κένταυρο Χείρωνα για να διευκολυνθεί ο πλους των αργοναυτών.

Είναι σίγουρο, ότι η χρήση των αστερισμών κατέστησε πάρα πολύ ευχερή την ανάπτυξη της ναυσιπλοΐας κατά την αρχαιότητα και ειδικά, οι Φοίνικες θαλασσοπόροι ήσαν πεπειραμένοι εις την ουρανογραφία. Είναι όμως εξ ίσου βέβαιο σήμερα, ότι 3.000 έτη τουλάχιστον προ Χριστού έγινε ίσως η πρώτη κατάταξη των αστέρων σε αστερισμούς από τους λαούς που κατοικούσαν κοντά στον Ευφράτη. Πάντως τα χρησιμοποιούμενα σήμερα ονόματα των αστερισμών έχουν την αρχή τους στην Ελληνική Μυθολογία.

Γνωρίζουμε ότι ο Εύδοξος ο Κνίδιος στα «Φαινόμενα και Διοσημία» όχι μόνο περιγράφει τους αστερισμούς αλλά και δίνει οδηγίες προς τους γεωργούς, τους ποιμένες και ναυτιλλόμενους για την πρακτική χρησιμοποίηση των αστερισμών. Το έργο του Ίππαρχου όπως διασώθηκε από τον Πτολεμαίο, αποτελεί μέχρι σήμερα τον μνημειώδη οδηγό για την αναγνώριση των αστερισμών και την εξοικείωσή μας στην όψη ουρανού. Έτσι, οι αστερισμοί φέρουν μέχρι σήμερα τις ονομασίες τις οποίες αναφέρουν οι Ίππαρχος και Πτολεμαίος, ελληνικές ονομασίες, συνδεόμενες με την Ελληνική Μυθολογία και Προϊστορία ενώ συγχρόνως οι αστέρες διακρίνονται και καθορίζονται με τα γράμματα του Ελληνικού αλφαβήτου. Για να μπει μια τάξη στους αστερισμούς, το 1932 η Παγκόσμια Αστρονομική Ένωση συνεδρίασε και αποφάσισε να υιοθετήσει σαν παγκόσμια αποδεκτή την εκδοχή για τους αστερισμούς του Eugene Delporte ο οποίος είχε χωρίσει τον ουρανό σε 88 αστερισμούς με σαφώς καθορισμένα σύνορα. Υπάρχουν επίσης μερικά αθροίσματα αστέρων: Πλειάδες στον αστερισμό του Ταύρου, Υάδες του Ταύρου, Φάτνη στον Καρκίνο, Γοργόνιο του Περσέα, Ρόπαλο του Ηρακλή, Ζώνη του Ωρίωνα, κ.λ.π.. Από τους 88 αστερισμούς, 69 μπορούμε να δούμε στην Ελλάδα.

Ο διαχωρισμός των Αστερισμών έχει ως εξής:

Α. Βόρειοι Αστερισμοί αειφανείς στην Ελλάδα: 1. Μεγάλη Άρκτος 2. Μικρή Άρκτος 3. Κασσιόπη 4. Κηφεύς 5. Δράκων 6. Καμηλοπάρδαλη.

Β. Βόρειοι Αστερισμοί ανατέλλοντες και δύοντες στην Ελλάδα: 7. Ανδρομέδα 8. Τρίγωνο 9. Περσεύς 10. Ηνίοχος 11. Λύγξ 12.Μικρός Λέων 13. Θηρευτικοί Κύνες 14. Κόμη της Βερενίκης 15. Βοώτης 16. Βόρειος Στέφανος 17. Ηρακλής 18. Όφις 19. Οφιούχος 20. Ασπίδα 21. Λύρα 22. Κύκνος 23. Βέλος 24. Αετός 25. Αλώπηξ 26. Δελφίνι 27. Ιππάριον 28. Σαύρα 29. Πήγασος.

Γ. Αστερισμοί του Ζωδιακού Κύκλου: 30. Κριός 31. Ταύρος 32. Δίδυμοι 33. Καρκίνος 34. Λέων 35. Παρθένος 36. Ζυγός 37. Σκορπιός 38. Τοξότης 39. Αιγόκερως 40. Υδροχόος 41. Ιχθύς.

Δ. Νότιοι αστερισμοί ανατέλλοντες και δύοντες στην Ελλάδα: 42. Κήτος ή Φάλαινα 43. Ηριδανός ή Ποταμός 44. Ωρίων 45. Λαγωός 46. Περιστερά 47. Κύων (Μέγας) 48. Μικρός Κύων 49. Τρόπις (Αργούς) 50. Πρύμνα (Αργούς) 51. Ιστία (Αργούς) 52. Ύδρα 53. Κρατήρ 54. Κόραξ 55. Κένταυρος 56. Θηρίον ή Λύκος 57. Θυμιατήριον ή Βωμός 58. Νότιος Στέφανος 59. Νότιος Ιχθύς 60. Γλύπτης 61. Φοίνιξ 62. Κάμινος 63. Μονόκερως 64. Πυξίδα 65. Αντλία 66. Εξάντας 67. Γνώμων 68. Μικροσκόπιο 69. Γερανός.

Ε. Νότιοι αστερισμοί αφανείς για την Ελλάδα: 70. Τουκάνα 71. Ωρολόγιον 72. Γλυφείον 73. Ύδρος ή Νότιος Όφις 74. Δίκτυον 75. Δοράς ή Ξιφίας 76. Οκρίβας ή Ζωγράφος 77. Τράπεζα 78. Ιπτάμενος Ιχθύς 79. Χαμαιλέων 80. Διαβήτης 81. Μυΐα 82. Νότιος Σταυρός 83. Πτηνόν 84. Νότιο Τρίγωνο 85. Οκτάς 86. Ταώς 87. Τηλεσκόπιο 88. Ινδός.

Η εικόνα του νυχτερινού ουρανού αλλάζει με την εποχή του έτους και κάθε φορά βλέπουμε διαφορετικού αστερισμούς:

Οι αστερισμοί του Χειμώνα (20 Ιανουαρίου ως 20 Απριλίου) είναι 12:

Οι αστερισμοί της Άνοιξης (20 Απριλίου ως 22 Ιουλίου) είναι 14:

Οι αστερισμοί του Καλοκαιριού (22 Ιουλίου ως 22 Οκτωβρίου) είναι 17:

Οι αστερισμοί του Φθινοπώρου (22 Οκτωβρίου ως 20 Ιανουαρίου) είναι 13:

4. Η Μυθολογία των Αστερισμών

Ας ξεκινήσουμε από τη μυθολογία των αστερισμών του Ζωδιακού Κύκλου και στη συνέχεια θα δούμε τη μυθολογία των γνωστότερων αστερισμών:

Καρκίνος

Ο αστερισμός του Καρκίνου βρίσκεται μεταξύ του αστερισμού των Διδύμων στη δύση και του Λέοντα στην ανατολή. Κάποτε πίστευαν ότι στη ζώνη του ουρανού που βρίσκεται ο Καρκίνος, υπάρχει μία σκοτεινή περιοχή από την οποία πέφτουν οι ψυχές για να μπουν σε ανθρώπινο σώμα. Σύμφωνα με τους Έλληνες και τους Ρωμαίους, "το καβούρι" δηλαδή ο Καρκίνος είναι μια δευτερεύουσα αποστολή του δεύτερου Άθλου του Ηρακλή. Κατά τη διάρκεια του αγώνα του ενάντια στη Λερναία Ύδρα, η Ήρα, που εχθρευόταν πολύ τον Ηρακλή, έστειλε ένα καβούρι στη γη για να σκοτώσει τον ήρωα, αλλά αυτός το συνέτριψε κάτω από το πόδι του. Για να ανταμείψει το καημένο το καβούρι, η Ήρα το έκανε να αναρριχηθεί μέχρι τον ουρανό, και να σταθεί μεταξύ των Διδύμων και του Λέοντα.

Το όνομά του σημαίνει επίσης και Κάβουρας, επειδή ο ήλιος, περίπου 2000 έτη πριν, έφτανε σε αυτόν τον αστερισμό το υψηλότερο σημείο του στον ορίζοντα, στις 21 Ιουνίου, στο Θερινό Ηλιοστάσιο δηλαδή, και έπειτα από αυτό άρχιζε να πηγαίνει με το πλάι στον ουρανό, όπως ακριβώς περπατά ο κάβουρας.

Ταύρος

Ο αστερισμός του Ταύρου, χαρακτηρίζεται από ένα σχέδιο σχήματος ν των αστεριών που αποτελούν το περίγραμμα του προσώπου του ταύρου. Φωτεινό και κόκκινο το άστρο Αλντεμπαράν (Aldebaran), το "μάτι" του ταύρου, στέκεται στο ένα σημείο του ν. Αυτό το σχέδιο είναι μέρος ενός σμήνους αστεριών που καλούνται Υάδες - το δεύτερο πιο κοντινό στη γη, σμήνος αστεριών. Αποτελείται από αρκετά αστέρια που βρίσκονται περίπου 130 έτη φωτός μακριά μας. Το άστρο Aldebaran επισκιάζει όλα τα άλλα αστέρια που περιγράφουν το πρόσωπο του ταύρου. Αλλά ο Aldebaran δεν είναι μέλος του σμήνους των Υάδων - απλά βρίσκεται ακριβώς στην ίδια κατεύθυνση. Είναι περίπου 70 έτη φωτός μακριά από εμάς, μισή δηλαδή απόσταση από όσο βρίσκονται τα αστέρια των Υάδων. Ο Aldebaran είναι ένας κόκκινος γίγαντας - ένα γερασμένο και φουσκωμένο αστέρι που κατανάλωσε ήδη το μεγαλύτερο μέρος των πυρηνικών καυσίμων του. Είναι πολύ μεγαλύτερος και πολύ φωτεινότερος από τον μέσης ηλικίας δικό μας Ήλιο.

Κατά τη μυθολογία, ο Ταύρος αναπαριστά το Δία, που πήρε αυτή τη μορφή για να κυνηγήσει την ωραία Ευρώπη, κόρη του βασιλιά της Φοινίκης Αγήνορα. Ο Δίας, ο βασιλιάς των Θεών σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, είδε την Ευρώπη να μαζεύει λουλούδια στην ακροθαλασσιά και την ερωτεύτηκε αμέσως. Ο Δίας μεταμορφώθηκε σε ένα θαυμάσιο άσπρο ταύρο και εμφανίστηκε στην ακροθαλασσιά όπου η Ευρώπη έπαιζε. Ο μεγάλος ταύρος περπατούσε ήρεμα και στάθηκε μπροστά στην Ευρώπη και γονάτισε στα πόδια της. Η εμφάνιση και οι κινήσεις του ταύρου ήταν τόσο ευγενείς που η Ευρώπη πέρασε τα λουλούδια στο λαιμό του και τόλμησε να ανέβει επάνω στην πλάτη του. Αλλά ξαφνικά, ο ταύρος όρμηξε πέρα από τη θάλασσα απάγοντας την Ευρώπη και κολύμπησε προς την Κρήτη. Εκεί ο Δίας πέταξε μακριά τη μορφή του άσπρου ταύρου, και πήρε πίσω στην ανθρώπινη μορφή του, και έσμιξε με την Ευρώπη κάτω από ένα κυπαρίσσι. Η Ευρώπη έγινε η πρώτη βασίλισσα της Κρήτης και απέκτησε από το Δία τρεις γιους. Ένα από τα τρία παιδία που γεννήθηκαν ήταν ο Μίνωας, ο κατοπινός βασιλιάς της Κρήτης, που καθιέρωσε τη λατρεία των ταύρων στο παλάτι του στην Κνωσό. Τελικά ο Δίας αναπαρήγαγε τη μορφή του άσπρου ταύρου, που χρησιμοποίησε για να παραπλανήσει την Ευρώπη, στα αστέρια. Ακόμη και σήμερα μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη μορφή του στον αστερισμό του Ταύρου.

Οι Υάδες για τους αρχαίους Έλληνες, ήταν κόρες της Πλειόνης και του Άτλαντα, του γίγαντα που έφερε τους ουρανούς στους ώμους του. Οι Υάδες είχαν διάφορες αδελφές, όπως τις Πλειάδες και τις Εσπερίδες. Ήταν πολύ συνδεμένες με τον αδελφό τους τον Ύα. Μια ημέρα, ενώ ο Ύας κυνηγούσε, σκοτώθηκε από ένα λιοντάρι. Οι Υάδες παρασυρμένες από τη μεγάλη τους θλίψη, αυτοκτόνησαν. Ο Δίας τις μεταμόρφωσε σε ένα σμήνος αστεριών και τις τοποθέτησε στον αστερισμό του Ταύρου. Ο Δίας τους ήταν ευγνώμον επειδή περιποιήθηκαν το γιο του το Θεό Διόνυσο. Ένα από τα αστέρια των Υάδων ο Aldebaran, είναι το φωτεινότερο αστέρι και αντιπροσωπεύει το μάτι του Ταύρου. Οι υπόλοιπες Υάδες βρίσκονται σε ένα σχήμα "ν", που διαμορφώνει τα κέρατα και τη μύτη του ταύρου. Επειδή οι Υάδες εμφανίζονται κατά τη διάρκεια των περιόδων των βροχών, οι αρχαίοι Έλληνες τις θεώρησαν αγγελιοφόρους της βροχής της άνοιξης και των θυελλών του φθινοπώρου. Το όνομά τους άλλωστε στα αρχαία σημαίνει "βροχή." Η βροχή θεωρήθηκε ότι αντιπροσωπεύει τα δάκρυα της θλίψης τους για τον αδελφό τους τον Ύα.

Σκορπιός

Τρία φωτεινά αστέρια διαμορφώνουν το "κεφάλι" του Σκορπιού. Αυτός είναι ο σκορπιός του ουρανού, με την καμπύλη της ουράς του να γέρνει από κάτω του, στο νότιο ουρανό του καλοκαιριού. Το φωτεινότερο αστέρι του αστερισμού του Σκορπιού, είναι ο Αντάρης (Antares), το οποίο βρίσκεται στη μέση του καμπυλωτού σώματος του Σκορπιού. Αυτό το λαμπρό κόκκινο αστέρι είναι ένα από τα μεγαλύτερα της αστρικής γειτονιάς μας. Εάν το τοποθετήσατε στο κέντρο του ηλιακού μας συστήματος, θα κατάπινε τον Ερμή, την Αφροδίτη, τη Γη και τον Άρη και θα έφθανε σχεδόν μέχρι το Δία!

Ο Σκορπιός είναι ένας από τους αρχαιότερους αστερισμούς που αναγνώρισαν οι Βαβυλώνιοι στην κοιλάδα του Ευφράτη πριν από 7000 χρόνια και τον συνέδεσαν με το θεό του πολέμου τους. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν κατά πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που βλέπουμε σήμερα, επειδή περιελάμβανε τα νύχια του Σκορπιού, τα οποία σήμερα αποτελούσαν μέρος του Ζυγού. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Σκορπιός ήταν το ων που σκότωνε τον ξακουστό κυνηγό Ωρίωνα. Υπάρχουν διάφορες ιστορίες για το θάνατο του Ωρίωνα. Ο Ωρίωνας ήταν ο δυνατότερος κυνηγός του κόσμου και το γνώριζε. Έφτασε λοιπόν σε σημείο να καυχηθεί στην Άρτεμη, τη θέα του κυνηγιού, ότι μπορούσε να κυνηγήσει και να σκοτώσει οποιοδήποτε πλάσματα βρισκόταν πάνω στη Γη. Ακούγοντας τον, η Γη σείστηκε από οργή και άνοιξε. Αμέσως ξεπρόβαλλε ένας σκορπιός. Ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά προσπάθησε, ο Ωρίωνας δεν μπορούσε να νικήσει το σκορπιό. Όταν προσπάθησε να δραπετεύσει, ο σκορπιός τον τσίμπησε με τη δηλητηριώδη ουρά του και τον έστειλε στο θάνατο. Δείχνοντας οίκτο, οι θεοί έκαναν τον Ωρίωνα και το Σκορπιό άστρα σε αντίθετες πλευρές του ουρανού. Έτσι, ο Ωρίωνας χάνεται στη δύση, ενώ ο Σκορπιός προβάλλει στην ανατολή.

Τοξότης

Ο Τοξότης - του οποίου τα φωτεινότερα αστέρια διαμορφώνουν το σχήμα μιας μεγάλης τσαγιέρας στον ουρανό - απλώνεται χαμηλά πάνω στο νότιο ουρανό του καλοκαιριού. Ο Τοξότης έχει στρέψει το τόξο του και το βέλος του δείχνει στον Αντάρη, τη φωτεινή κόκκινη καρδιά του Σκορπιού, στον ομώνυμο αστερισμό. Ο Τοξότης εκδικείται το χαμό του Ωρίωνα ο οποίος σκοτώθηκε από το τσίμπημα του σκορπιού. Ο αστερισμός του Τοξότη είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιοχές του ουρανού. Το κέντρο του Γαλαξία μας βρίσκεται μέσα στον Τοξότη, περίπου 26.000 έτη φωτός μακριά μας. Ο αστερισμός περιέχει επίσης πολλά σφαιρικά σμήνη, πυκνές συλλογές των εκατοντάδων χιλιάδων αστεριών. Ο Τοξότης που βλέπουμε στο στερέωμα μοιάζει με κένταυρο, μισός άνδρας, μισός άλογο. Είναι ένας δεξιοτέχνης τοξοβόλος με οξύτατη όραση που βρίσκει πάντα το στόχο του. Ο Τοξότης χρονολογείται από τη βαβυλώνια εποχή, όταν οι κένταυροι ήταν αγαπημένα πλάσματα. Οι Έλληνες ιστορικοί όμως λένε ότι ο Τοξότης ήταν ένα δίποδο κτήνος που έμοιαζε με σάτυρο. Οι σάτυροι, σύμφωνα με τις περιγραφές, είχαν ανθρώπινο κορμό, πόδια τράγου και κοντή ουρά. Ο Τοξότης υποτίθεται ότι ήταν ο Κρότος, ο εμπνευστής της τοξοβολίας και γιος του αυλητή θεού Πάνα.

Λέων

Ο αστερισμός του Λέοντα, το λιοντάρι, είναι ένας από τους λίγους αστερισμούς πραγματικά μοιάζει με αυτό που λέει το όνομά του. Ψάξτε για το Λέοντα ψηλά στο νότο τον Απρίλιο και το Μάιο.

Το φωτεινότερο αστέρι του Λέοντα είναι ο μπλε-άσπρος Regulus, ένα από τα φωτεινότερα αστέρια στον ουρανό της νύχτας. Ο Regulus ανεβαίνει στον ουρανό σχεδόν στην ανατολή, με το σώμα του λιονταριού να τον ακολουθεί στον ουρανό για τις επόμενες δύο περίπου ώρες. Μόλις αναρριχηθεί ο Regulus στον ουρανό, κοιτάξτε στα αριστερά του - προς το Βορρά - για μια ομάδα αστεριών που διαμορφώνει ένα ανάποδο αγγλικό ερωτηματικό. Αυτά τα αστέρια περιγράφουν το κεφάλι και τη χαίτη του Λέοντα. Περίπου δύο ώρες αργότερα, κοιτάξτε χαμηλά στα ανατολικά για να δείτε την ουρά του Λέοντα - ένα άσπρο αστέρι που ονομάζεται Denebola - ένα αραβικό όνομα που, αρκετά κατάλληλα, σημαίνει "η ουρά του λιονταριού." Στην αρχαία Αίγυπτο έχαιρε μεγάλου σεβασμού, επειδή η είσοδος του Ήλιου σε αυτόν συνέπιπτε με την εποχή των πλημμύρων του Νείλου. Μερικοί πιστεύουν ότι το σώμα του Δέοντα ήταν η Σφίγγα. Στην ελληνική μυθολογία, ο Λέων ταυτίζεται με τον λιοντάρι της Νεμέας, με το οποίο πάλεψε ο Ηρακλής στον πρώτο από τους άθλους του. Λέγεται ότι το έστειλε από τη Σελήνη η Ήρα. Το λιοντάρι ζούσε σε μια σπηλιά και επιτιθόταν στους κατοίκους της περιοχής. Όταν ο Ηρακλής το συνάντησε, προσπάθησε να το σκοτώσει με δόρατα και βέλη, αλλά το δέρμα του ήταν αδιαπέραστο. Έτσι ο Ηρακλής χρειάστηκε να καταφύγει στη μάχη σώμα με σώμα. Τελικά κατάφερε να το στραγγαλίσει και με την λεοντή του έφτιαξε ένα μανδύα για να γίνει και ο ίδιος αήττητος.

Δίδυμοι

Ο αστερισμός των Διδύμων είναι εύκολο να εντοπιστεί καθώς γλιστρά ψηλά πάνω από το κεφάλι μας στα μέσα του Χειμώνα, επάνω και αριστερά από τον Ωρίωνα. Τα δύο πιο φωτεινά του αστέρια, Ο Κάστορ και ο Πολυδεύκης, αντιπροσωπεύουν τους μυθολογικούς διδύμους αδελφούς της Ωραίας Ελένης. Πολλοί πολιτισμοί έχουν δει δύο ανθρώπους σε αυτό το σχέδιο των αστεριών - που χαρακτηρίζεται από δύο κατά προσέγγιση παράλληλες γραμμές αστεριών που καλύπτονται από δύο από τα φωτεινότερα αστέρια στον ουρανό της νύχτας μας. Αλλά ο μύθος που άντεξε περισσότερο στο χρόνο, είναι αυτός του Κάστορα και του Πολυδεύκη. Τα δύο φωτεινότερα αστέρια του αστερισμού των Διδύμων φέρουν τις επωνυμίες των διδύμων εκείνων. Ο Πολυδεύκης είναι ο φωτεινότερος των διδύμων. Είναι ένα αστέρι της κατηγορίας των πορτοκαλί γιγάντων και βρίσκεται περίπου 35 έτη φωτός από τη γη. Ο Κάστορ αποτελείται από έξι αστέρια - μια κοσμική εξάδα κλειδωμένη σε ένα βαρυτικό μπαλέτο. Αυτό το πολυπληθές σύστημα βρίσκεται περίπου 50 έτη φωτός από τη γη μας.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης ήταν γιοι της ωραίας Λήδας, την οποία αποπλάνησε ο Δίας μεταμορφωμένος σε κύκνο. Από την ένωσή τους η Λήδα γέννησε δύο αυγά, απ' όπου βρήκαν τέσσερα παιδιά. Τα δύο ήταν Διόσκουροι, ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης. Τα δίδυμα βρέφη έμοιαζαν απόλυτα μεταξύ τους, μεγάλωσαν μαζί και έγινα αχώριστα. Είχαν όμως διαφορετικά χαρίσματα: ο Κάστορας ήταν απαράμιλλος ιππέας, ενώ ο Πολυδεύκης εξαίρετος πυγμάχος. Ανάμεσα σε άλλες περιπέτειες, ταξίδεψαν μαζί με τους Αργοναύτες και γαλήνεψαν τις θάλασσες που απειλούσαν να βουλιάξουν το πλοίο τους. Για τον λόγο αυτό, ο θεός της θάλασσας Ποσειδών τους έκανε προστάτες των ναυτικών.

Αιγόκερος

Ο αστερισμός του Αιγόκερω της θαλάσσιας αίγας, ορίζεται χαμηλά πάνω στο νότιο ουρανό στα τέλη του Καλοκαιριού και στο Φθινόπωρο. Όπως όλοι οι αστερισμοί του Ζωδιακού Κύκλου, έχει τόσες πολλές μυθολογικές ιστορίες, όσες και τα αστέρια που τον αποτελούν. Ο Αιγόκερος παίρνει το όνομά του από έναν αρχαίο ελληνικό μύθο που λέει ότι ο Θεός Πάνας μεταμορφώθηκε μισός τράγος και μισός ψάρι όταν βούτηξε στον ποταμό του Νείλου για να δραπετεύσει από τον Γίγαντα Τυφώνα. Πάντα συσχετιζόταν με το νερό και τους ωκεανούς. Οι Βαβυλώνιοι τον ονόμαζαν Τράγο Ψάρι και πίστευαν ότι εξουσίαζε τον περιβάλλοντα ουρανό απ' όπου πήγαζαν οι ποταμοί Τίγρης και Ευφράτη. Και οι Έλληνες είχαν προσδώσει στον Αιγόκερο τη μορφή ενός παράξενου πλάσματος με κεφάλι και μπροστινά πόδια τράγου και ουρά ψαριού. Τον ταύτιζαν με τον αυλητή θεό Πάνα, ένα παράξενο πλάσμα με πόδια και κέρατα τράγου. Ο Πάνας ήταν ο μεγάλος θεός των δασών και τον άγριων, όπου με περιπλανιόταν συνεχώς παίζοντας και χορεύοντας με τις νύμφες. Κάποια μέρα κυνήγησε τη νύμφη Σύριγγα, έχοντας ερωτικούς. Όταν όμως ήταν έτοιμος να της ορμήσει, οι αδελφές της τη μεταμόρφωσαν σε καλαμιά. Εκείνος αναστέναξε και η ανάσα του φύσηξε τα καλάμια που έβγαλαν ένα μουσικό ήχο. Έκοψε τότε μερικά καλάμια σε διαφορετικά μήκη, τα έδεσε μεταξύ τους και έφτιαξε τον αυλό του Πανός, ο οποίος ονομάζεται και σύριγγα.

Ο Αιγόκερος μοιάζει με ένα μεγάλο τρίγωνο αρκετά φωτεινών αστεριών. Τα φωτεινότερα αστέρια είναι δίπλα-δίπλα στη δυτική άκρη του τριγώνου. Στη δυτική άκρη βρίσκεται η Giedi - η αίγα. Μια παρατήρηση με κιάλια, αποκαλύπτει ότι πρόκειται στην πραγματικότητα για δύο αστέρια. Αν και τα αστέρια εμφανίζονται το ένα κοντά στο άλλο, χωρίζονται στην πραγματικότητα από χιλιάδες έτη φωτός. Το πιο κοντινό από τα δύο είναι περίπου 115 έτη φωτός μακριά από τη γη, ενώ το άλλο είναι 10 φορές μακρύτερα. Ακριβώς νοτιοανατολικά από το Giedi είναι ο Dabih - ο σφαγέας - ένα όνομα που αναφέρεται στις θυσίες που γίνονταν από τους αρχαίους Άραβες την εποχή που ο Αιγόκερος ανέτειλε ταυτόχρονα με τον ήλιο. Επίσης, αποτελείται από περισσότερα από ένα αστέρια.

Κριός

Ο Κριός είναι ένα μικρός αστερισμός που εντοπίζεται μάλλον δύσκολα. Ο καλύτερος τρόπος για να τον βρούμε είναι να ακολουθήσουμε μια γραμμή από ευδιάκριτο σμήνος τον Πλειάδων προς το Τετράγωνο του Πήγασου. Βρίσκεται περίπου στο μέσο αυτής της απόστασης.

Κατά τη μυθολογία, από τον Κριό προερχόταν το Χρυσόμαλλο Δέρας που πήγαν να κλέψουν ο Ιάσονας και οι Αργοναύτες. Ο Κριός ήταν ένα μαγικό ων που μπορούσε να μιλά, να σκέφτεται και να πετά στον αέρα. Ο Ερμής τον έδωσε στα δύο παιδιά του βασιλιά Αθάμα, την Έλλη και το Φρίξο, που πέταξαν μαζί του για να γλιτώσουν από τη μισητή τους μητριά. Η Έλλη έπεσε σε ένα θαλάσσιο στενό που έγινε γνωστός ως Ελλήσποντος. Ο Φρίξος έφτασε με ασφάλεια στην Κολχίδα της Μαύρης Θάλασσας και εκεί Θυσίασε το κριάρι για να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του στους θεούς. To Χρυσόμαλλο Δέρας το πρόσφερε στο βασιλιά της Κολχίδος, ο οποίος ανέθεσε τη φύλαξη του στο Δράκοντα.

Παρθένος

Η Παρθένος απεικονίζεται στον ουρανό ως μια φτερωτή γυναικεία μορφή που κρατά ένα στάχυ. Στον αρχαίο κόσμο τη συσχέτιζαν με τη μεγάλη θεά της συγκομιδής, επειδή ο Ήλιος περνούσε από τον αστερισμό αυτό τη εποχή περίπου του θερισμού. Για τους αρχαίους Βαβυλώνιους ήταν η Ιστάρ (Αστάρτη). Στην αρχαία Ελλάδα, η Παρθένος ταυτιζόταν με τη Δήμητρα, θεά της γεωργίας και της γονιμότητας. Με το Δία, γέννησε μια κόρη, την Περσεφόνη. Ο Άδης, ο θεός του Κάτω Κόσμου και αδελφός του Δία, άρπαξε την Περσεφόνη, την οδήγησε στον Κάτω Κόσμο και την έκανε σύζυγό του. Η Δήμητρα έψαξε για την κόρη της σ' ολόκληρη τη Γη, αμελώντας τις αμελώντας τις καλλιέργειες που έπρεπε να φροντίσει. Τελικά ο Δίας έπεισε τον Άδη να επιστρέψει την Περσεφόνη στη Γη των ζωντανών. Η Περσεφόνη όμως πρέπει να επιστρέφει στον Κάτω Κόσμο για ένα μέρος του χρόνου. Κάθε φορά που κατεβαίνει στον Κάτω Κόσμο, στη Γη έρχεται ο χειμώνας. Όταν όμως επιστρέφει την άνοιξη, η γη ζωντανεύει και δίνει πάλι καρπούς.

Ζυγός

Ο Ζυγός είναι ένας από τους αμυδρούς αστερισμούς. Επειδή όμως βρίσκεται δίπλα στον εκθαμβωτικό Σκορπιό, είναι πολύ εύκολο να τον εντοπίσουμε. Ο συσχετισμός του Ζυγού με τη ζυγαριά και κατ' επέκταση με την αρμονία και τη δικαιοσύνη χρονολογείται από τη βαβυλωνιακή εποχή. Την εποχή εκείνη, η φθινοπωρινή ισημερία, όταν βρίσκονται σε ισορροπία, συνέβαινε στο Ζυγό. Οι Έλληνες ωστόσο δεν θεωρούσαν ότι ο Ζυγός ήταν ένας αυτόνομος αστερισμός, αλλά πίστευαν ότι τα άστρα του ήταν τα νύχια του Σκορπιού. Οι Ρωμαίοι ήταν εκείνοι που ταύτισαν και πάλι το Ζυγό με τη ζυγαριά. Ο Ζυγός γειτνιάζει με την Παρθένο, η οποία συχνά απεικονίζεται να κρατά μια ζυγαριά, και ταυτίζεται με την Αστραία, τη θεά Δίκη.

Υδροχόος

Ολόκληρη η περιοχή στην οποία βρίσκεται ο Υδροχόος σχετίζεται με το νερό. Ο αστερισμός αυτός περιστοιχίζεται από τους Ιχθύς, τον Αιγόκερο, το Νότιο Ιχθύ και το Κήτος. Οι Βαβυλώνιοι αποκαλούσαν την περιοχή αυτή "Θάλασσα". Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι ο Υδροχόος προκαλούσε τις ετήσιες πλημμύρες του Νείλου και γι' αυτό τον θεωρούσαν ιδιαίτερα σημαντικό. Δεν είναι σύμπτωση ότι το ιερογλυφικό για το τρεχούμενο νερό αποτελεί σήμερα το αστρολογικό σύμβολο του Υδροχόου. Οι παραδοσιακοί αστρονομικοί χάρτες απεικονίζουν τον Υδροχόο ως ένα νέο που χύνει νερό από ένα κανάτι. Το νερό που χύνεται καταλήγει στο στόμα του Νότιου Ιχθύος. Ο όμορφος αυτός νέος μάλλον ήταν ο Γανυμήδης, γιος του βασιλιά Τρώα. Ο Δίας γοητεύτηκε από την ομορφιά του και έστειλε ένα αετό να τον μεταφέρει στον Όλυμπο, όπου έγινε οινοχόος των θεών.

Ιχθείς

Ο αμυδρός αυτός επιμήκης αστερισμός είναι ένας από τους αρχαιότερους και συσχετίζοντας πάντα με τα ψάρια. Όπως απεικονίζονται στον ουρανό, τα δύο ψάρια κολυμπούν προς αντίθετες κατευθύνσεις και οι ουρές τους ενώνονται από ένα λώρο. Στη μυθολογία, τα δύο ψάρια αντιπροσωπεύουν την Αφροδίτη και το γιο της Έρωτα. Κάποια μέρα αναγκάστηκαν να κρυφτούν στην όχθη του ποταμού Ευφράτη για να γλιτώσουν από το φοβερό τέρας Τύφωνα. Όταν το τέρας τους είχε σχεδόν φτάσει, δύο ψάρια κολύμπησαν προς το μέρος τους και τους μετέφεραν σε ασφαλές τόπο. Τα ψάρια αυτό έμειναν αθάνατα στον ουρανό ως ο αστερισμός των Ιχθύων.

Η Μεγάλη Άρκτος

Η μεγάλη Άρκτος, η μεγάλη αρκούδα δηλαδή, είναι πάντα επάνω από τον ορίζοντα στα βόρεια γεωγραφικά πλάτη, αλλά ο καλύτερος χρόνος για να τη δει κανείς, είναι την άνοιξη όταν βρίσκεται ψηλά πάνω από το βορειοανατολικό ορίζοντα. Από όλα τα σχέδια αστεριών στον ουρανό, η Μεγάλη Άρκτος η πιο παγκοσμίως αναγνωρισμένη. Τα επτά φωτεινά αστέρια αυτού του αστερισμού διαμορφώνουν ένα μέρος της μεγάλης αρκούδας. Είναι δύσκολο να δει κανείς το υπόλοιπο της αρκούδας, ειδικά στις γεμάτες φώτα πόλεις. Αφότου εντοπίζετε την Μεγάλη Άρκτο, εξετάστε τα δύο αστέρια που σχηματίζουν την εξωτερική άκρη της ράχης της. Τώρα συνδέστε αυτά τα δύο αστέρια, κατόπιν επεκτείνετε τη γραμμή επάνω από τη ράχη της αρκούδας. Ο Πολικός Αστέρας βρίσκεται στην προέκταση αυτής της γραμμής, περίπου πέντε φορές την απόσταση μεταξύ των δύο σημείων. Οπουδήποτε και να είναι η Μεγάλη Άρκτος στον ουρανό μας, εκείνα τα δύο αστέρια δείχνουν πάντα στον Πολικό Αστέρα. Για τους αρχαίους Έλληνες, η Μεγάλη Άρκτος αναπαριστούσε τη νύμφη Καλλιστώ. Η Καλλιστώ, κόρη του Λυκάωνα, βασιλιά της Αρκαδίας, έγινε σύντροφος της παρθένου θεάς Αρτέμιδος και συμφώνησε να ζήσει με αγνότητα. Όμως ο Δίας την είδε και μαγεύτηκε από την ομορφιά της. Πήρε τότε τη μορφή της Αρτέμιδος και πλησίασε την Καλλιστώ που αναπαυόταν. Ενώ η Καλλιστώ και η ψεύτικη Άρτεμις ήταν αγκαλιασμένες, ο Δίας πήρε την κανονική του μορφή και αμέσως την αποπλάνησε. Η Καλλιστώ έμεινε έγκυος και διώχθηκε από την Άρτεμη. Γέννησε ένα γιο, τον Αρκάδα. Από το σημείο αυτό και μετά υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το πώς η Καλλιστώ μεταμορφώθηκε σε αρκούδα. Κάποια λέει ότι το έκανε η σύζυγος του Δία, η Ήρα, οργισμένη με τις ερωτοτροπίες του άνδρα της. Κάποια μέρα που ο Αρκάς, άνδρας πια, είχε βγει για κυνήγι, συνάντησε την Καλλιστώ που είχε τη μορφή αρκούδας και ετοιμάστηκε να τη σκοτώσει. Ο Δίας όμως έσπευσε να τη σώσει κι έστειλε ένα ανεμοστρόβιλο, που τους σήκωσε και τους μετέφερε στον ουρανό ως τους αστερισμούς της Μεγάλης Άρκτου και του Βοώτη. Αυτή η τιμή που τους έγινε εξαγρίωσε περισσότερο την Ήρα, η οποία παρότρυνε τον Ωκεανό και τη Θέτιδα να απαγορέψουν στους δύο αυτούς αστερισμούς να πλησιάζουν τα υγρά βασίλειά τους. Εξαιτίας της απαγόρευσης αυτής οι Άρκτοι περιστρέφονται συνεχώς γύρω από τον ουράνιο πόλο χωρίς ποτέ να δύουν κάτω από τον ορίζοντα. Επειδή τα άστρα της Άρκτου είναι ορατά όλες τις εποχές του χρόνου για τους βόρειους λαούς, ήταν φυσικό να χρησιμεύσουν ως ρολόγια, τα οποία δείχνουν την πρόοδο της νύχτας με την αργή περιστροφική τους κίνηση. Το αστέρι που βρίσκεται στο μέσο της ουράς της είναι το γνωστό διπλό άστρο Μιζάρ με τον πολύ μικρότερο Αλκόρ. Στην αρχαιότητα το διπλό αυτό σύστημα χρησιμοποιείτο για να ελέγχουν οι αξιωματικοί αν οι στρατιώτες τους έβλεπαν καλά. Ονομάζεται και Αλ-Σαϊδάκ, ή Δοκιμή και όποιος το διακρίνει καλά έχει σίγουρα καλή όραση. Κάποιες παραδόσεις συνδέουν τα δύο αυτά άστρα με το άλογο και τον καβαλάρη και στην Ιταλία ο Αλκόρ ήταν γνωστός ως ο "Μικρός Αστρικός Ιππέας".

Μικρή Άρκτος

Η μικρή αρκούδα, Η Μικρή Άρκτος είναι πολύ λιγότερο ευδιάκριτη σε σχέση με τη Μεγάλη. Ο κύριος σχηματισμός των άστρων της μιμείται το σχήμα της Μεγάλης Άρκτου. Στην άκρη της ουράς της Μικρής Άρκτου βρίσκεται το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού, ο Πολικός Αστέρας, γνωστός και ως Βόρειος Αστέρας, επειδή βρίσκεται κοντά στο βόρειο ουράνιο πόλο, γύρω από τον οποίο μοιάζουν να περιστρέφονται όλα τα άστρα στη διάρκεια της νύχτας. Λέγεται ότι τη Μικρή Άρκτο την εισήγαγε ως αστερισμό ο Έλληνας φιλόσοφος Θαλής ο Μιλήσιος τον 6ο αιώνα π.Χ. ως βοήθημα για τη ναυσιπλοΐα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Μικρή Άρκτος και η Μεγάλη Άρκτος σχετίζονται με τη γέννηση του Δία στην Κρήτη. Η μητέρα του Δία, Ρέα, κατέφυγε σε μια σπηλιά της Κρήτης για να ξεφύγει από τον πατέρα του θεού, τον Κρόνο, ο οποίος είχε καταπιεί όλα τα προηγούμενα παιδία του φοβούμενος ότι κάποια μέρα θα τον ανέτρεπαν από την εξουσία. Στην Κρήτη, ο Δίας γαλουχήθηκε από τις νύμφες Αδράστεια και Ίδη.

Ο Περσέας

Ο αστερισμός του Περσέα, του μυθικού ήρωα, σχηματίζει ένα τόξο πάνω από τα κεφάλια μας το φθινόπωρο και νωρίς το χειμώνα. Πολλά από τα αστέρια του βυθίζονται στην εξασθενημένη λάμψη του Γαλαξία μας. Για την ακρίβεια, εάν εξετάσετε τον αστερισμό του Περσέα κάτω από ένα σκοτεινό ουρανό, μπορείτε να είστε σε θέση να δείτε τρεις από τις σπείρες που τυλίγουν το Γαλαξία μας! Ένα από τα φωτεινότερα και πιό ενδιαφέροντα αστέρια του Περσέα, είναι ο Αλγκόλ (Algol). Το όνομά του σημαίνει το "αστέρι δαιμόνων." Οι αρχαίοι παρατηρητές του ουρανού σκέφτηκαν ότι ήταν καταραμένος επειδή η φωτεινότητά του αλλάζει. Αυτό συμβαίνει γιατί ο Αλγκόλ - που είναι περίπου 75 έτη φωτός μακριά από τη γη - είναι το διασημότερο Διπλό Άστρο! Σήμερα, οι αστρονόμοι ξέρουν ότι ο Αλγκόλ είναι δύο χωριστά αστέρια. Περίπου μια φορά κάθε τρεις ημέρες, το πιο ασθενές μέλος του ζευγαριού, περνά μπροστά από το φωτεινότερο και ο Αλγκόλ φαίνεται λιγότερο λαμπερός. Ένα αμυδρά φωτεινό σμήνος αστεριών στον Περσέα, το καλούμενο M34, είναι ορατό με κιάλια.

Στην ελληνική μυθολογία, η Ανδρομέδα ήταν η κόρη της Κασσιόπειας και του Κηφέα του βασιλιά της Αιθιοπίας. Η μητέρα της Ανδρομέδας υποστήριξε ότι ήταν ομορφότερη από τις νύμφες θάλασσας, τις Νηρηίδες. Οι Νηρηίδες αισθάνθηκαν προσβεβλημένες από αυτό και παραπονέθηκαν στο Θεό της θάλασσας, τον Ποσειδώνα. Ο Ποσειδώνας απείλησε να στείλει μια πλημμύρα και ένα τέρας της θάλασσας για να καταστρέψει το βασίλειο της Αιθιοπίας. Ο βασιλιάς ενθαρρύνθηκε από ένα χρησμό να θυσιάσει την κόρη του. Η Ανδρομέδα αλυσοδέθηκε σε έναν απότομο βράχο πάνω από τη θάλασσα, για να καταβροχθιστεί από το τέρας. Ο Περσέας, ανιψιός του βασιλιά της πόλης του Άργους, την είδε καθώς έπλεε εκεί κοντά και την ερωτεύτηκε. Υποσχέθηκε να διασώσει την Ανδρομέδα εάν οι γονείς της θα επέτρεπαν να τον παντρευτεί. Η Κασσιόπεια και ο Κηφέας αποδέχτηκαν την πρόταση. Ο Περσέας σκότωσε το τέρας και ελευθέρωσε την Ανδρομέδα. Η Ανδρομέδα επέμεινε να γιορταστεί ο γάμος τους. Δυστυχώς, οι γονείς της είχαν ξεχάσει την υπόσχεσή τους στον Περσέα. Μετά από το γάμο, η Ανδρομέδα άφησε τη χώρα της για να ζήσει με τον Περσέα που έγινε αργότερα ο βασιλιάς της Τύρινθας και των Μυκηνών. Η θεά Αθηνά τοποθέτησε την εικόνα της Ανδρομέδας μεταξύ των αστεριών σαν μια ανταμοιβή γιατί κράτησε την υπόσχεση που έδωσαν οι γονείς της.

Ο Πήγασος

Ο αστερισμός του Πήγασου, του φτερωτού αλόγου, είναι ένα μεγάλο σχέδιο αστεριών που χαρακτηρίζονται από ένα μεγάλο τετράγωνο - τέσσερα φωτεινά αστέρια που διαμορφώνουν το σώμα του φτερωτού αλόγου. Το φωτεινότερο αστέρι στο μεγάλο τετράγωνο - ο Alpheratz - δεν ανήκει ωστόσο στον αστερισμό του Πηγάσου. Βρίσκεται στην Ανδρομέδα η οποία είναι ακριβώς βορειοανατολικά του Πήγασου. Είναι μέρος της αρχαίας εικόνας του ουρανού που ξέρουμε ως Πήγασο. Αλλά όταν οι αστρονόμοι σχεδίασαν τα επίσημα όρια για τους αστερισμούς, αυτό το αστέρι τοποθετήθηκε ακριβώς πέρα από τη γραμμή, στην Ανδρομέδα. Το φωτεινότερο αστέρι στον αστερισμό Πηγάσου, καλείται Markab, το οποίο σημαίνει "τη σέλα." Είναι στη νοτιοδυτική γωνία του μεγάλου τετραγώνου.

Ο Ωρίωνας

Ο Ωρίωνας είναι ένας από τους πιο όμορφους από όλους τους αστερισμούς και ένας από τους πιο εύκολα εντοπιζόμενους στο νυχτερινό ουρανό. Μοιάζει με ένα μεγάλο ορθογώνιο ψηλά στο χειμερινό νότιο-νοτιοανατολικό ουρανό. Δύο από τα φωτεινότερα αστέρια στο βραδινό ουρανό βρίσκονται στις αντίθετες γωνίες του ορθογωνίου: ο φωτεινός κόκκινος Betelgeuse στη βορειοανατολική γωνία και ο ακόμα φωτεινότερος Rigel στο νοτιοδυτικό σημείο. Κοντά στο κέντρο του ορθογωνίου, ψάξτε μια σύντομη διαγώνια γραμμή τριών αστεριών - τη Ζώνη του Ωρίωνα. Και επεκτείνοντας προς το νότο από τη ζώνη, θα δείτε μια άλλη, πιο εξασθενημένη γραμμή αστεριών που διαμορφώνει το Ξίφος του Ωρίωνα. Ένα από τα αντικείμενα στο Ξίφος του Ωρίωνα δεν έχει καμία σχέση με αστέρι. Είναι ένα νεφέλωμα - ένα σύννεφο από αέριο και σκόνη που μοιάζει με γιγαντιαίο φθορίζοντα βολβό. Καυτά νεαρά αστέρια μέσα στο νεφέλωμα, ελευθερώνουν ενέργεια μέσα στο αέριο, προκαλώντας έτσι η λάμψη του αερίου.

Οι αρχαίοι Έλληνες είδαν το σχήμα του μυθικού Ωρίωνα στο νυχτερινό ουρανό. Υπάρχουν διάφορες ιστορίες για τη γέννηση του Ωρίωνα. Σύμφωνα με μια έκδοση του μύθου, ο Ωρίων ήταν ο γιος ενός φτωχού ποιμένα του Ήριου. Κάποτε ο Δίας, ο Ερμής και ο Ποσειδώνας περνώντας από το σπίτι του Ήριου, σταμάτησαν. Ο Ηρέας ήταν τόσο γενναιόδωρος με τους φιλοξενουμένους του που έσφαξε το μοναδικό ζώο που είχε, ένα βόδι. Ο Ηρέας δεν γνώριζε ότι οι φιλοξενούμενοί του ήταν Θεοί. Οι Θεοί θέλησαν να ανταμείψουν τη γενναιοδωρία του Ηρέα με την πραγματοποίηση μιας επιθυμίας του. Η μεγαλύτερη επιθυμία του Ηρέα ήταν να αποκτήσει ένα παιδί. Οι Θεοί του είπαν να θάψει τη δορά του ταύρου που είχε θυσιάσει για αυτούς και από πάνω να ουρήσει. Μετά από εννέα μήνες, ένα αγόρι γεννήθηκε στο σημείο εκείνο. Το παιδί έγινε πολύ όμορφο και ισχυρό άτομο. Ήταν τέτοιος καλός κυνηγός που μισθώθηκε από το βασιλιά Οινοποίονα για να σκοτώσει τα άγρια κτήνη που τρομοκρατούσαν τους κατοίκους της Χίου. Ευτυχής για την επιτυχία του, ο Ωρίωνας είπε ότι θα σκότωνε όλα τα άγρια ζώα στη γη. Αλλά η θεά Γαία που ήταν η μητέρα όλων των ζώων, δεν ήταν ευτυχής με την πρόθεση του Ωρίωνα. Έστειλε λοιπόν έναν τεράστιο σκορπιό ενάντια στον Ωρώνα. Ο Ωρίωνας σύντομα συνειδητοποίησε ότι η δύναμη και το ξίφος του ήταν άχρηστα ενάντια σε εκείνο το δυνατό κτήνος. Προσπάθησε να δραπετεύσει, αλλά ο σκορπιός τον κατατσίμπησε μέχρι που πέθανε. Σαν ανταμοιβή, η Γαία τοποθέτησε το σκορπιό στον ουρανό ως αστερισμό που εμφανίζεται συνεχώς μετά από τον Ωρίωνα του οποίου η μορφή τοποθετήθηκε επίσης μεταξύ των αστεριών.

Η Κασσιόπεια

Η μυθική βασίλισσα Κασσιόπεια, μητέρα της Ανδρομέδας και σύζυγος του Κηφέα, απλώνεται πάνω από τα κεφάλια το Φθινόπωρο και το Χειμώνα. Ο καλύτερος χρόνος να τη δει κανείς, είναι το Νοέμβριο, ψηλά στο βορειοανατολικό ουρανό. Η Κασσιόπεια μοιάζει με ένα πλαγιαστό "Μ" στο μπροστινό υπόβαθρο του Γαλαξία μας. Το "Μ" αποτελείται από πέντε φωτεινά αστέρια. Περιβάλλεται από άλλα, πιο εξασθενημένα αστέρια, έτσι είναι αρκετά εύκολο να το εντοπίσετε.

Ο αστερισμός του Μεγάλου Κυνός

Ο Μεγάλος Κύνας, ο σκύλος, ακολουθεί πιστά το μυθικό κύριό του, τον Ωρίωνα, στους νότιους ουρανούς του χειμώνα. Το φωτεινότερο αστέρι του Μεγάλου Κυνός, είναι επίσης το φωτεινότερο σε ολόκληρο τον ουρανό της νύχτας - ο λαμπερός Σείριος, ο οποίος είναι μόλις 8,6 έτη φωτός μακριά μας. Αυτό είναι μόνο δύο φορές πιο μακριά από τον πιο κοντινό αστρικό γείτονά μας.

Ο Βοότης

Τα φωτεινότερα αστέρια του Βοότη σχηματίζουν μια κωνική μορφή κώνων, με τον λαμπρό κίτρινο-πορτοκαλί Αρκτούρο (Arcturus) στη βάση του κώνου. Ο Αρκτούρος, το τέταρτο φωτεινότερο αστέρι στον ουρανό της γήινης νύχτας, είναι περίπου 20 φορές μεγαλύτερο από τον ήλιο και παράγει εκατό φορές περισσότερη ενέργεια. Αλλά ο Αρκτούρος πλησιάζει στο τέλος της ζωής του. Στην αστρονομική γλώσσα, ο Αρκτούρος έχει κινηθεί έξω από την κύρια ακολουθία και έχει μπει στη φάση ζωής του που καλείται "Γίγαντας". Σε μια απόσταση περίπου 35 ετών φωτός, είναι ο πιο κοντινός σε μας, από οποιοδήποτε άλλο αστρικό Γίγαντα. Το όνομα Βοότης προέρχεται από μια λέξη των Σουμέριων που σημαίνει "αυτός που οδηγούσε το μεγάλο κάρρο." Το "μεγάλο κάρρο" ήταν ο αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου. Ο Βοότης σύρει μεγάλο κάρρο καθώς κυλά γύρω από τον Πολικό Αστέρα.

Ο Ηνίοχος

Ο ουράνιος ηνίοχος, δεν έχει ούτε άρμα ούτε άλογο. Άντ’ αυτού, σχεδιάζεται σαν έναν άντρα που κρατά τα ηνία στο δεξί χέρι του, με μια αίγα στον αριστερό ώμο του - το αστέρι Capella - και δύο κατσικάκια στον αριστερό βραχίονά του. Ψάξτε τον καθώς ταξιδεύει ψηλά πάνω στο νότιο ουρανό, τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο.

Ο αστερισμός έχει μια αβέβαιη προέλευση. Μπορεί να αναπαριστά τον Ποσειδώνα που ανεβαίνει από τη θάλασσα σε ένα άρμα. Ή μπορεί να τιμά έναν θρυλικό βασιλιά της Αθήνας. Σύμφωνα με αυτήν την ιστορία, ο βασιλιάς εφήυρε ένα άρμα που σερνόταν από τέσσερα άλογα.

Ο Capella είναι ένα από τα λίγα φωτεινά αστέρια που είναι κίτρινο, όπως ο ήλιος μας. Και ο Capella και ο ήλιος μας, είναι κίτρινοι επειδή έχουν κατά προσέγγιση την ίδια επιφανειακή θερμοκρασία. Αλλά το φως από τον Capella προέρχεται στην πραγματικότητα από δύο χωριστά αστέρια. Και τα δύο είναι κίτρινα, και τα δύο βρίσκονται περίπου 43 έτη φωτός μακριά από τη γη. Κάθε αστέρι εκπέμπει δεκάδες φορές περισσότερο φως από τον ήλιο. Στην πραγματικότητα, οποιοιδήποτε κάτοικοι του συστήματος του Capella πιθανώς θα έδιναν πολύ λίγη σημασία στον Ήλιο μας, ο οποίος στην απόσταση του Capella, θα ήταν μόλις ορατός στα ανθρώπινα μάτια.

Πλειάδες

Οι Πλειάδες σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, ήταν επτά αδελφές. Στα αρχαία ελληνικά, η λέξη πλειάδες σημαίνει "περιστέρια". Οι γονείς τους ήταν η Πλειώνη και ο Άτλαντας που καταδικάστηκε από το Δία να στηρίζει τους ουρανούς στους ώμους του. Μια ημέρα, οι Πλειάδες ταξίδευαν με τη μητέρα τους και συνάντησαν τον κυνηγό Ωρίωνα. Ο Ωρίωνας παγιδεύτηκε στην αγάπη του για την Πλειώνη και τις γοητευτικές κόρες της. Ξόδεψε πολύ χρόνο κηνυγώντας τις και προσπαθώντας να κερδίσει την αγάπη τους. Μετά από αρκετά χρόνια, ο Δίας επενέβη και μεταμόρφωσε τις γυναίκες σε περιστέρια για να τις βοηθήσει να δραπετεύσουν. Πέταξαν στον ουρανό για να γίνουν το σμήνος των αστεριών που έχει σήμερα το όνομά τους. Εντούτοις, μόνο έξι αστέρια είναι ορατά στον ουρανό χωρίς τηλεσκόπιο. Οι αρχαίοι Έλληνες εξήγησαν την απουσία ενός έβδομου αστεριού με διάφορες ιστορίες. Σύμφωνα με μια ιστορία, μία από τις Πλειάδες, η Μερόπη, εγκατάλειψε τις αδελφές της επειδή ήταν ντροπιασμένη εξαιτίας του γάμου της με θνητό άντρα, ο οποίος συνέβη επίσης να είναι εγκληματίας.

Ο Γαλαξίας

Με τον όρο Γαλαξίας αναφερόμαστε συχνά αποκλειστικά στο γαλαξία στον οποίο ανήκει η Γη και το Ηλιακό Σύστημα. Στον ουρανό μας εμφανίζεται σαν μια φωτεινή λωρίδα από πάρα πολλά αστέρια, εκτεινόμενη από τη μια πλευρά του ορίζοντα μέχρι την άλλη. Πρόκειται για έναν σπειροειδή γαλαξία και αποτελεί μέρος της Τοπικής Ομάδας γαλαξιών. Αν και ο γαλαξίας μας είναι ένας από τα δισεκατομμύρια που υπάρχουν στο Σύμπαν, έχει ιδιαίτερη σημασία για τον άνθρωπο καθώς είναι το «σπίτι» του Ηλιακού Συστήματος.

Ο Δημόκριτος (460 - 370 π.Χ.) ήταν ο πρώτος άνθρωπος που χωρίς όργανα ισχυρίσθηκε ότι ο Γαλαξίας αποτελείται από απομακρυσμένα άστρα «Γαλαξίας εστί πολλών και μικρών και συνεχών αστέρων, συμφωτιζομένων αλλήλοις, συναυγασμός δια την πύκνωσιν» ότι δηλαδή λέει και η σύγχρονη Αστρονομία ως προς τη σύσταση του Γαλαξία.

Ο όρος γαλαξίας προέρχεται από το γάλα και δόθηκε λόγω της ορατής από τη Γη θαμπής γαλακτόχρωμης ζώνης του λευκού φωτός που εμφανίζεται στην ουράνια σφαίρα. Η θαμπή αυτή ζώνη, που ονομάζεται «γαλαξιακή ζώνη», περιέχει άστρα και άλλα υλικά. Ο Γαλαξίας μας φαίνεται λαμπρότερος προς το κέντρο του. Ο Γαλαξίας μας, ο Γαλαξίας της Ανδρομέδας και ο Γαλαξίας του Τριγώνου αποτελούν τα κύρια μέλη της Τοπικής Ομάδας, μιας ομάδας 35 βαρυτικά συνδεδεμένων γαλαξιών. Η Τοπική Ομάδα αποτελεί μέρος του Υπερσμήνους της Παρθένου. Πολλοί γαλαξίες της Τοπικής Ομάδας βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Γαλαξία μας. Ο μεγαλύτερος από αυτούς είναι το Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου με διάμετρο 20.000 έτη φωτός. Η ηλικία του Γαλαξία μας εκτιμάται περίπου στα 13,6 δις χρόνια, διάρκεια που είναι κοντά στην ηλικία του Σύμπαντος.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Γαλαξίας σχηματίστηκε από την Ήρα, η οποία έχυσε γάλα στον ουρανό όταν ανακάλυψε πως ο Δίας την ξεγέλασε και τάιζε τον νεαρό Ηρακλή. Σε κάποια άλλη εκδοχή, ο Ερμής έβαλε στα κρυφά τον Ηρακλή στον Όλυμπο για να τραφεί από τα στήθη της Ήρας που κοιμόταν. Ο Ηρακλής δάγκωσε τη θηλή της Ήρας και το γάλα της εκτινάχθηκε στους ουρανούς σχηματίζοντας τον Γαλαξία.