ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
Δ΄ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
2ο ΕΠΑ.Λ. Ν. Σμύρνης
«Ένα Ταξίδι στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό: Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης 1985-2012»
Τομείς:
Πληροφορικής & Δικτύων – Εφαρμοσμένων Τεχνών
Υπεύθυνες Καθηγήτριες:
Βασιλική Νιάρρου & Αγγελική Κατσούλη
Μάιος 2008
Εισαγωγή
Τη σχολική χρονιά 2007-2008 και στα πλαίσια των Προγραμμάτων Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων στα σχολεία, εκπονήθηκε από ομάδα μαθητών του 2ου ΕΠΑ.Λ. Ν. Σμύρνης με τη βοήθεια συντονιστριών καθηγητριών, Πρόγραμμα με τίτλο:
«Ένα Ταξίδι στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό:
Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης 1985-2012»
Η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, που σχεδιάστηκε με στόχο να συμβάλει στην προσέγγιση των λαών, εγκαινιάστηκε με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη από το Συμβούλιο Υπουργών στις 13 Ιουνίου 1985. Έκτοτε σημειώνει διαρκώς επιτυχία στο ευρωπαϊκό κοινό, μέσω του πλήθους των επισκεπτών που προσελκύει. Αυτή η μεγάλη ετήσια εκδήλωση, που έχει ως στόχο την αξιοποίηση του πολιτισμικού πλούτου των ευρωπαϊκών πόλεων, δίνοντας έμφαση στην πολιτιστική κληρονομιά τους, αποτελεί αφορμή για πολλά πολιτιστικά γεγονότα και ανταλλαγές ποιότητας σε όλους τους καλλιτεχνικούς τομείς.
Οι μαθητές μέσα από το φετινό μας Πολιτιστικό Πρόγραμμα, ξεκίνησαν ένα ταξίδι στην πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης. Μέσα από το ταξίδι αυτό ήρθαν σε επαφή με την Ιστορική και Πολιτιστική Ταυτότητα των Ευρωπαϊκών Κρατών, αναγνώρισαν ομοιότητες και διαφορές στην κουλτούρα των λαών της Ευρώπης και προχώρησαν συνειδητά στη δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών και στην ανάπτυξη μιας κοινής Ευρωπαϊκής συνείδησης.
Η καινοτομία του προγράμματός μας βασίστηκε στην ενσωμάτωσή του στο πρόγραμμα σπουδών των μαθητών, με σκοπό τη δημιουργία πρωτότυπου υλικού από τους ίδιους τους μαθητές και στην παροχή ευκαιριών για έκφραση της δημιουργικότητάς τους μέσα από επιστημονική και καλλιτεχνική ενασχόληση.
Θέμα & Στόχοι του Προγράμματος
Το Πρόγραμμα είχε ως βασικό θέμα τη γνωριμία των μαθητών με την Ιστορική και Πολιτιστική Ταυτότητα των Ευρωπαϊκών Κρατών μέσα από το πρίσμα της συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης των Λαών.
Τα υποθέματα που το αποτέλεσαν είχαν κεντρικούς άξονες τα εξής:
ü Ο θεσμός «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης»
ü Ιστορική διαδρομή των Πολιτιστικών Πρωτευουσών
ü Πολιτισμός και Τέχνη στις Πολιτιστικές Πρωτεύουσες
ü Εορτασμοί
ü Γαστρονομία.
Το Πρόγραμμα Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων είχε ως βασικούς στόχους, τα εξής:
ü Γνωριμία των μαθητών με το θεσμό «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» και τη σημασία του,
ü Γνωριμία των μαθητών την Ιστορική και Πολιτιστική Ταυτότητα των Ευρωπαϊκών Κρατών,
ü Αναγνώριση ομοιοτήτων και διαφορών στην κουλτούρα των λαών της Ευρώπης,
ü Καταπολέμηση ξενοφοβίας και ρατσισμού, δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών, Ανάπτυξη κοινής Ευρωπαϊκής συνείδησης.
Πέρα από τους στόχους που είχαν άμεση σχέση με το θέμα του προγράμματος, σημαντικοί στόχοι ήταν και οι εξής:
ü η ανάπτυξη ικανοτήτων επικοινωνίας και συνεργασίας – εργασίας σε ομάδα,
ü η ανάπτυξη υπευθυνότητας και συνέπειας σε προγραμματισμό,
ü η ανάπτυξη δεξιοτήτων έρευνας, συγκέντρωσης, αξιολόγησης και παρουσίασης υλικού όπως επίσης και δεξιοτήτων προφορικού και γραπτού λόγου σε επίπεδο συγγραφής και παρουσίασης,
ü η ανάπτυξη ικανότητας χρήσης πολλαπλών πηγών και εργαλείων πληροφόρησης,
ü η εξάσκηση δεξιοτήτων στις Νέες Τεχνολογίες και στις Ξένες Γλώσσες,
ü η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας, κριτικής σκέψης και αναλυτικής ικανότητας των μαθητών,
ü η ανάπτυξη ικανότητας επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων,
ü η σύνδεση της σχολικής ζωής με τα ενδιαφέροντα των μαθητών και τις πραγματικές καταστάσεις της ζωής
ü και τέλος η σύνδεση του Προγράμματος με το Αναλυτικό Πρόγραμμα του σχολείου:
o Νέα Ελληνικά - Ιστορία,
o Γραφιστικές Εφαρμογές - Ιστορία της Τέχνης,
o Κοινωνία της Πληροφορίας και Εφαρμογές Η/Υ (ανάπτυξη δεξιοτήτων έρευνας, συγκέντρωσης, αξιολόγησης και παρουσίασης υλικού με τη βοήθεια των Νέων Τεχνολογιών),
o Προγραμματιστικά Εργαλεία για το Διαδίκτυο (δημιουργία ιστοσελίδας του Προγράμματος).
Ο Θεσμός Πολιτιστική Πρωτεύουσα
Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης είναι μια πόλη που ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για περίοδο ενός χρόνου στη διάρκεια του οποίου της δίνεται η ευκαιρία να επιδείξει την πολιτιστική της ζωή και την πολιτιστική της ανάπτυξη. Αρκετές Ευρωπαϊκές πόλεις έχουν χρησιμοποιήσει την χρονιά Πολιτιστικής Πόλης για να μεταμορφώσουν ολοκληρωτικά την πολιτιστική τους βάση, και κατ’ επέκταση την εικόνα τους στο διεθνή χώρο. Η έννοια της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πόλης συνελήφθη ως ένας τρόπος αλληλοπροσέγγισης των Ευρωπαίων κατοίκων και ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου 1985 από το Συμβούλιο Υπουργών με πρωτοβουλία της Ελληνίδας Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη. Από τότε, η πρωτοβουλία έχει καταστεί όλο και περισσότερο επιτυχής μεταξύ των Ευρωπαίων κατοίκων και έχει αποκτήσει έναν αυξανόμενο πολιτιστικό και κοινωνικό-οικονομικό αντίκτυπο με τους πολυάριθμους επισκέπτες που έχει προσελκύσει.
Οι Ευρωπαϊκές Πόλεις Πολιτισμού ορίζονταν επί διακυβερνητικής βάσης μέχρι το 2004. Τα κράτη μέλη ομοφώνως επέλεγαν τις πιο πιθανές πόλεις για να φιλοξενήσουν το γεγονός και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραχωρούσε μια επιδότηση στην επιλεγμένη πόλη κάθε χρόνο. Από το 2005 οι θεσμοί της Ε.Ε. θα συμμετάσχουν στην διαδικασία επιλογής των πόλεων που θα φιλοξενήσουν το γεγονός. Το 1990 οι Υπουργοί Πολιτισμού ξεκίνησαν τον "Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Μήνα". Το γεγονός αυτό είναι παρόμοιο με την Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα αλλά διαρκεί λιγότερο και απευθύνεται συγκεκριμένα σε χώρες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης. Η Επιτροπή παραχωρεί μια επιδότηση για τον Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Μήνα κάθε χρόνο. Από το 1991, οι οργανωτές των διαφορετικών Ευρωπαϊκών Πόλεων Πολιτισμού δημιούργησαν ένα δίκτυο που καθιστούσε δυνατή την ανταλλαγή και διασπορά των πληροφοριών, ακόμα και στους οργανωτές των μελλοντικών γεγονότων. Το δίκτυο αυτό εκτέλεσε επίσης το 1994 μια μελέτη για τον αντίκτυπο της Ευρωπαϊκής Πόλης Πολιτισμού από την δημιουργία της. Το 1999 η Ευρωπαϊκή Πόλη Πολιτισμού μετονομάστηκε σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, και χρηματοδοτείται πια από το πρόγραμμα Πολιτισμού 2000. Για το έτος 2006 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης ήταν η πόλη της Πάτρας στην Ελλάδα. Σύμφωνα με μελλοντικούς σχεδιασμούς για το θεσμό κάθε χρόνο θα ορίζονται δύο Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης και κάθε κράτος θα έχει την ευκαιρία να φιλοξενήσει με τη σειρά του το γεγονός. Αυτό έγινε για να αποφευχθεί υπερβολικά σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ κρατών για την απόκτηση του τίτλου. Μόνο Ευρωπαϊκές πόλεις που ανήκουν σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αποκτήσει μέχρι σήμερα τον τίτλο της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Ωστόσο το συμβούλιο μπορεί να ορίσει μια πόλη από άλλο κράτος για μια χρονιά, αρκεί η απόφαση να ληφθεί ομόφωνα. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και η Κωνσταντινούπολη, που έχει οριστεί Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα για το 2010.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία στης Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ανακήρυξη της «Πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης» συμβάλλει στην αξιοποίηση του πλούτου, της πολυμορφίας και των κοινών χαρακτηριστικών των ευρωπαϊκών πολιτισμών, και καθιστά δυνατή την καλύτερη αμοιβαία γνώση μεταξύ των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σήμερα, ισχύει η Απόφαση 1419/1999/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Μαΐου 1999, για τη θέσπιση κοινοτικής δράσης όσον αφορά την εκδήλωση «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» για το διάστημα 2005 έως 2019. Σύμφωνα με την απόφαση, η επιλογή της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης, από το έτος 2005 και εξής, γίνεται με βάση τους ακόλουθους κανόνες (άρθρο 2):
ü τέσσερα χρόνια πριν από την έναρξη του πολιτιστικού γεγονότος, το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος υποβάλλει ενδεχομένως μαζί με σχετική σύσταση, στην Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή των Περιφερειών, τον φάκελο υποψηφιότητας της επιλέξιμης ή των επιλέξιμων πόλεων για το έτος αναφοράς.
ü η Επιτροπή συγκροτεί σε ετήσια βάση κριτική επιτροπή η οποία συντάσσει έκθεση για τις υποψηφιότητες που έχουν υποβληθεί. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να απευθύνει στην Επιτροπή γνώμη για την ή τις υποψηφιότητες εντός τριών μηνών μετά την παραλαβή της έκθεσης.
ü ύστερα από σύσταση της Επιτροπής καθώς και βάσει της γνώμης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της γνώμης της κριτικής επιτροπής, το Συμβούλιο ορίζει την πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το σχετικό έτος.
Από το 2009 και εξής, η ανακήρυξη της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης θα λαμβάνει υπόψη τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε 25 κράτη μέλη. Η χρονολογική σειρά μπορεί να τροποποιηθεί με τη σύμφωνη γνώμη των ενδιαφερόμενων κρατών μελών. Ο φάκελος υποψηφιότητας πρέπει να περιλαμβάνει ένα ευρωπαϊκό πολιτιστικό σχέδιο το οποίο να διαρθρώνεται γύρω από ένα θέμα ευρωπαϊκής διάστασης και να βασίζεται κυρίως στην πολιτιστική συνεργασία, σύμφωνα με τους στόχους και τις δράσεις που προβλέπονται στο άρθρο 151 της Συνθήκης. Το σχέδιο αυτό μπορεί ενδεχομένως να υλοποιηθεί σε συνεργασία και με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Ειδικότερα, στον φάκελο πρέπει να προσδιορίζεται πώς, με βάση το επιλεγέν θέμα, σκοπεύει η υποψήφια ευρωπαϊκή πόλη (άρθρο 3):
ü να προβάλει τα κοινά ευρωπαϊκά πολιτιστικά ρεύματα που είτε η ίδια ενέπνευσε, είτε στα οποία συνέβαλε σημαντικά.
ü να προωθήσει τις εκδηλώσεις και τις καλλιτεχνικές δημιουργίες στις οποίες συμμετέχουν πολιτιστικοί φορείς άλλων πόλεων των κρατών μελών της Ένωσης, οδηγώντας έτσι στην καθιέρωση μιας διαρκούς πολιτιστικής συνεργασίας, και να ευνοήσει την κυκλοφορία τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
ü να υποδεχθεί τους πολίτες της Ένωσης και να ευνοήσει την ευρύτερη δυνατή διάδοση των προβλεπόμενων ενεργειών με τη βοήθεια των πολυμέσων και της πολυγλωσσικής προσέγγισης.
ü να εξασφαλίσει την κινητοποίηση και τη συμμετοχή μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού.
ü να προωθήσει τον διάλογο μεταξύ των πολιτισμών της Ευρώπης και των άλλων πολιτισμών του κόσμου.
ü να αξιοποιήσει την ιστορική κληρονομιά, την αστική αρχιτεκτονική και την ποιότητα ζωής στην πόλη.
Η παρούσα πρωτοβουλία είναι ανοικτή στη συμμετοχή ευρωπαϊκών τρίτων χωρών. Οι χώρες αυτές μπορούν να προτείνουν την υποψηφιότητα μιας πόλης ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης και πρέπει να κοινοποιούν την πρότασή τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. Το Συμβούλιο, αποφασίζοντας ομόφωνα και ύστερα από σύσταση της Επιτροπής, ορίζει επισήμως μία από αυτές τις προταθείσες πόλεις ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για κάθε έτος, λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι επιθυμητή μια περίοδος προετοιμασίας τεσσάρων ετών (άρθρο 4). Κάθε πόλη καταρτίζει πρόγραμμα πολιτιστικών εκδηλώσεων, προβάλλοντας την πολιτιστική ιδιομορφία και κληρονομιά της καθώς και τη θέση της στην κοινή πολιτιστική κληρονομιά, και εντάσσοντας στις εκδηλώσεις πολιτιστικούς φορείς άλλων ευρωπαϊκών χωρών, με σκοπό την καθιέρωση βιώσιμων συνεργασιών (άρθρο 5). Η Επιτροπή καταρτίζει κάθε χρόνο έκθεση για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της εκδήλωσης του προηγούμενου έτους. Η έκθεση αυτή υποβάλλεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή των Περιφερειών. Η Επιτροπή μπορεί επίσης να διατυπώνει προτάσεις αναθεώρησης της σχετικής απόφασης, τις οποίες κρίνει αναγκαίες για την ομαλή εφαρμογή της πρωτοβουλίας αυτής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να συνεισφέρει οικονομικά στην εκδήλωση «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» μέσω του προγράμματος-πλαισίου της «Πολιτισμός 2000», υποστηρίζοντας ορισμένες από τις εκδηλώσεις ευρωπαϊκών διαστάσεων που προβλέπονται στο πρόγραμμα των εορτασμών.
Από το 2000 και εξής, η Επιτροπή συγκαλεί κάθε χρόνο μια κριτική επιτροπή, η οποία είναι επιφορτισμένη με την εκπόνηση έκθεσης σχετικά με την υποψηφιότητα ή τις υποψηφιότητες που έχουν υποβληθεί, δεδομένων των στόχων και των χαρακτηριστικών της εκδήλωσης. Η κριτική αυτή επιτροπή απαρτίζεται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες υψηλού επιπέδου στον πολιτιστικό τομέα. Υποβάλλει την έκθεσή της στην Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να απευθύνει στην Επιτροπή γνώμη για την ή τις υποψηφιότητες εντός τριών μηνών από την παραλαβή της έκθεσης.
Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης: 1985-2012
Οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης από το έτος 1985 που ξεκίνησε ο Θεσμός, μέχρι το έτος 2012, είναι με χρονολογική σειρά οι εξής:
1985: Αθήνα – Ελλάδα 1986: Φλωρεντία – Ιταλία
1987: Άμστερνταμ – Ολλανδία 1988: Δυτικό Βερολίνο -Δυτική Γερμανία
1989: Παρίσι – Γαλλία 1990: Γλασκόβη - Ηνωμένο Βασίλειο
1991: Δουβλίνο – Ιρλανδία 1992: Μαδρίτη – Ισπανία
1993: Αμβέρσα – Βέλγιο 1994: Λισσαβόνα – Πορτογαλία
1995: Λουξεμβούργο – Λουξεμβούργο
1996: Κοπεγχάγη – Δανία 1997: Θεσσαλονίκη – Ελλάδα
1998: Στοκχόλμη – Σουηδία 1999: Βαϊμάρη – Γερμανία
2000: Ρέυκιαβικ – Ισλανδία, Μπέργκεν – Νορβηγία, Ελσίνκι – Φινλανδία, Βρυξέλλες – Βέλγιο, Πράγα – Τσεχία, Κρακοβία – Πολωνία, Σαντιάγο ντε Κομποστέλα – Ισπανία, Αβινιόν – Γαλλία, Μπολόνια - Ιταλία
2001: Ρότερνταμ – Ολλανδία, Πόρτο - Πορτογαλία
2002: Μπρυζ – Βέλγιο, Σαλαμάνκα - Ισπανία
2003: Γκρατζ - Αυστρία 2004: Γένοβα – Ιταλία, Λίλ - Γαλλία
2005: Κορκ - Ιρλανδία 2006: Πάτρα - Ελλάδα
2007: Λουξεμβούργο – Λουξεμβούργο, Σιμπίου - Ρουμανία
2008: Λίβερπουλ - Ηνωμένο Βασίλειο, Σταβάνγκερ - Νορβηγία
2009: Βίλνιους – Λιθουανία, Λιντζ - Αυστρία
2010: Έσσεν – Γερμανία, Πεκς - Ουγγαρία, Κωνσταντινούπολη - Τουρκία
2011: Τουρκού – Φινλανδία, Ταλίν - Εσθονία
2012: Γκιμαράες – Πορτογαλία, Μάριμπορ – Σλοβενία
Μέσα στις επόμενες σελίδες θα δείτε συγκεντρωμένο, επιλεγμένο υλικό από αυτό που συγκέντρωσαν οι μαθητές της «Ομάδας Πολιτισμού» του σχολείου μας. Τη θέση κάθε πόλης στη χώρα της, ένα χάρτη, το έμβλημά της και μία χαρακτηριστική φωτογραφία.