Δημοτικά Τραγούδια

Δημοτικά τραγούδια

Τα τραγούδια ενός λαού είναι το αντιπροσωπευτικότερο στοιχείο της ψυχής και της ζωής του. Μέσα σ' αυτά αποτυπώνονται οι αγώνες του, οι αγωνίες του για τη ζωή και το θάνατο , τα οράματά του, η βιοθεωρία του και εν γένει η ιστορική του παρουσία. Είναι το ξέσπασμα της ψυχής του λαού σαν συγχρονίζεται από τη χαρά, τη λύπη ή άλλα συναισθήματα, με τα οποία αισθάνεται την ανάγκη να εκφραστεί σε στιγμές ψυχικής έξαρσης. Πάνω απ' όλα με το τραγούδι καλλιεργείται ο κοινός γλωσσικός κώδικας και μέσω αυτού η ιστορική μνήμη και ενισχύονται οι εσωτερικές αντιστάσεις σε κάθε προσπάθεια αλλοίωσης και αφομοίωσης. Από το μεγάλο πλήθος των λαϊκών τραγουδιών , τα περισσότερα είναι αφηγηματικά.

Ο ελληνικός λαός έζησε στο διάβα της ιστορίας του έντονη ζωή και τα βιώματά του ήταν πλούσια και ποικίλα. Μόχθησε, πάλεψε, αγωνίστηκε, αγάπησε και μίσησε, χάρηκε κι έκλαψε, πόνεσε ο ίδιος, όσο κανένας άλλος λαός πάνω στη γη. Κι όλα αυτά τα έκανε τραγούδι. Εξιστορούν πραγματικά γεγονότα με ένα τόνο υπερβολής κάποιες φορές. Η αρχή αυτών των τραγουδιών, ανάγεται στα χρόνια του Μεσαίωνα με ρίζες που χάνονται στην αρχαία ελληνική μουσική. Δηλαδή το δημοτικό τραγούδι είναι δημιούργημα του ανώνυμου και απρόσωπου ποιητή που λέγεται ελληνικός λαός. Είναι ο καθρέφτης της ελληνικής ψυχής και της ελληνικής ζωής. Με μοναδικό τρόπο τα δημοτικά τραγούδια τα συνοδεύει το κλαρίνο που με τον γλυκό του ήχο κάνει το μυαλό του ανθρώπου να ταξιδεύει και το κορμί να χορεύει με λεβεντιά, με καμάρι. Τα τελευταία πενήντα χρόνια σπουδαίοι οργανοπαίκτες με ευαισθησία χειρίζονται τα παραπάνω όργανα, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης στους ακροατές. Με τα δημοτικά τραγούδια πάντα ο λαός μας - ακόμα και σήμερα - διασκεδάζει στα γλέντια, στις γιορτές, στους γάμους, στα πανηγύρια. Οι παλιές γενιές προσπαθούν να μάθουν στους νεώτερους τους χορούς και τα τραγούδια του τόπου τους ώστε να συνεχίζεται η παράδοση.

Μερικά από τα πιο γνωστά είναι: Σαράντα παλικάρια, Ένας αητός, Ψηλή ραχούλα, Ιτιά, Συννέφιασε ο Παρνασσός, Τρία παιδιά βολιώτικα, Κατακαημένη Αράχοβα, Τώρα τα πουλιά, Χαραυγή, Να ταν τα νιάτα δυο φορές, Σ' αγαπώ γιατί είσαι ωραία, Το γελεκάκι, Πουλάκι ξένο, Κάτω στου βάλτου τα χωριά κτλ. Τα μουσικά όργανα που συνήθως συνεργάζονται για να αποδώσουν τη μουσική των τραγουδιών αυτών είναι το κλαρίνο, το βιολί, το ντέφι ,το λαούτο , το σαντούρι κτλ.

Το κλέφτικο τραγούδι είναι το καταστάλαγμα της νεοελληνικής λαϊκής λογοτεχνίας και δημιουργίας μέσα στα χρόνια της μαύρης και μακρόχρονης σκλαβιάς στους Τούρκους, που μέσα του κλείνει τη λεβεντιά, την αντρειοσύνη, την τιμιότητα και τον άσβεστο πόθο για λευτεριά. Πολλές φορές αλήθεια ο Έλληνας κλέφτης τελείωνε τη μάχη και άρχιζε το τραγούδι και κρεμούσε τη λύρα και έπιανε το καριοφίλι. Ο πολεμιστής ήταν μαζί και τροβαδούρος, γι αυτό τόση φωτιά και λεβεντιά στα τραγούδια του. Μερικά από τα πιο γνωστά είναι: Του Κίτσου η μάνα, Αγγέλω κρένει η μάνα σου, Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά, Τι έχεις καημένε πλάτανε κτλ. Ποιος είπε ότι η Βυζαντινή Μουσική είναι αποκλειστικά εκκλησιαστική μουσική ; Η πατρώα βυζαντινή μουσική παράδοση έχει αφήσει ως τις μέρες μας μια λαμπρή παρακαταθήκη με πλούσια δείγματα που συνέθεσαν φημισμένοι υμνωδοί και μελωδοί του γένους και τραγούδησαν πολυμελής χοροί. Τα τραγούδια αυτά είναι γνωστά ως Ψαλτοτράγουδα.

Τα δημοτικά τραγούδια μπορούν σε θεματικές κατηγορίες. Τα Επικά (ακριτικά, κλέφτικα, ιστορικά), τα Λυρικά (Παραλογές, της αγάπης), τα Οικογενειακά (του τραπεζιού, του γάμου, μοιρολόγια, της ξενιτιάς), τα Θρησκευτικά (κάλαντα), τα Εποχικά (της Πρωτοχρονιάς, του Μάη, κλπ.), τα Κοινωνικά (αποκριάτικα, της ταβέρνας, εργατικά), τα Γνωμικά και τα Παιδικά (νανουρίσματα, ταχταρίσματα, του παιχνιδιού).

Βασικό χαρακτηριστικό είναι ο στίχος που είναι κυρίως δεκαπεντασύλλαβος ή και δωδεκασύλλαβος, με ομοιοκαταληξία ή χωρίς. Η μουσική που τα συνοδεύει μπορεί να είναι αργή όπως στα τραγούδια της τάβλας, γρήγορη ρυθμική όπως στα χορευτικά τραγούδια ή ακόμα και αυτοσχέδια όπως στα μοιρολόγια. Επίσης σύνηθες είναι να αρχίζει ένας το τραγούδι και μετά να επαναλαμβάνουν το στίχο και οι υπόλοιποι.

Ας δούμε τώρα κάποια από τα πιο γνωστά δημοτικά τραγούδια σε κάποιες βασικές κατηγορίες στις οποίες κατατάσσονται: